चेन्नई5 दिवसांपूर्वी
- कॉपी लिंक
भारतीय रेल्वेने देशातील पहिल्या हायड्रोजनवर चालणाऱ्या कोचची यशस्वी चाचणी घेतली आहे. ही चाचणी चेन्नईतील इंटिग्रल कोच फॅक्टरी (ICF) येथे झाली. केंद्रीय रेल्वे मंत्री अश्विनी वैष्णव यांनी आज म्हणजेच २५ जुलै रोजी सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म ‘X’ वर या कामगिरीची माहिती शेअर केली.
ते म्हणाले, ‘भारत १२०० हॉर्सपावरची हायड्रोजन ट्रेन विकसित करत आहे, ज्यामुळे ती जगातील सर्वात शक्तिशाली हायड्रोजन ट्रेनपैकी एक होईल.’ ही ट्रेन १,२०० हॉर्सपावर क्षमतेने डिझाइन केली गेली आहे, ज्यामुळे ती जर्मनी, फ्रान्स, स्वीडन आणि चीन सारख्या देशांमध्ये ५००-६०० हॉर्सपावर क्षमतेच्या हायड्रोजन ट्रेनपेक्षा खूपच शक्तिशाली बनते.
डिझेल गाड्यांपेक्षा ६०% कमी आवाज
- ही ट्रेन पारंपारिक डिझेल किंवा कोळशावर चालणाऱ्या ट्रेनपेक्षा ६०% कमी आवाज निर्माण करते, ज्यामुळे प्रवाशांना शांत आणि आरामदायी प्रवासाचा अनुभव मिळतो.
- ही ट्रेन हायड्रोजन फ्युएल सेल तंत्रज्ञानावर आधारित आहे, जी हायड्रोजन आणि ऑक्सिजनच्या रासायनिक अभिक्रियेतून वीज निर्माण करते. पाणी आणि वाफ हे उप-उत्पादने आहेत.
- ही ट्रेन भारतीय रेल्वेच्या ‘हायड्रोजन फॉर हेरिटेज’ प्रकल्पाचा एक भाग आहे, ज्या अंतर्गत भारतीय रेल्वे २०३० पर्यंत निव्वळ शून्य कार्बन उत्सर्जनाचे लक्ष्य गाठण्याची योजना आखत आहे.
- यासाठी २०२३-२४ या आर्थिक वर्षात २,८०० कोटी रुपयांचे बजेट देण्यात आले होते. यामध्ये ३५ हायड्रोजन इंधन सेल-आधारित गाड्या विकसित करण्याचे लक्ष्य ठेवण्यात आले आहे.
- प्रत्येक ट्रेनचा अंदाजे खर्च ८० कोटी रुपये आहे आणि प्रत्येक मार्गासाठी ७० कोटी रुपये अतिरिक्त पायाभूत सुविधांचा खर्च येईल.
- ही ट्रेन विशेषतः कालका-शिमला, दार्जिलिंग हिमालयीन रेल्वे, नीलगिरी माउंटन रेल्वे आणि कांगडा व्हॅली रेल्वे सारख्या वारसा आणि डोंगराळ मार्गांसाठी डिझाइन केलेली आहे.
इलेक्ट्रिक इंजिनपेक्षा महाग
हायड्रोजन ट्रेन्स सध्याच्या रेल्वे पायाभूत सुविधांवर चालतील आणि डिझेल इंजिनांपेक्षा अधिक ऊर्जा कार्यक्षम असतील. हे इंजिन खूप ऊर्जा गमावते. म्हणूनच हायड्रोजन ट्रेन्स इलेक्ट्रिक ट्रेन्सपेक्षा कमी कार्यक्षम असतात. इलेक्ट्रिक ट्रेन्स ७०-९५% ऊर्जा कार्यक्षम असतात, तर हायड्रोजन इंजिन ३०-६०% कार्यक्षम असतात.
ज्या मार्गांवर अद्याप विद्युतीकरण झालेले नाही, अशा मार्गांवर हायड्रोजन ट्रेन चालवणे किफायतशीर ठरू शकते. कारण येथे विद्युतीकरणाचा खर्च खूप जास्त असेल.