फुलपूर पोटनिवडणूक: सहयोगी चिराग पासवान यांच्या हालचाली भाजपला महागात पडू शकतात आणि अखिलेश यादव यांना मदत करू शकतात

उत्तर प्रदेशातील प्रयागराज जिल्ह्यातील फुलपूर विधानसभा जागेसाठी आगामी पोटनिवडणुकीत सत्ताधारी एनडीए आणि विरोधी भारत गट यांच्यात रोमहर्षक लढत होणार आहे. NDA सहयोगी चिराग पासवान यांच्या लोक जनशक्ती पक्षाने (LJP) उमेदवार उभा करण्याचा निर्णय जाहीर केला आहे, ज्यामुळे भाजपची गणिते बिघडली आहेत आणि समाजवादी पक्षाला (SP) फायदा झाला आहे.

एनडीए केंद्र आणि राज्य सरकारच्या विकास उपक्रमांवर प्रकाश टाकत आहे. दुसरीकडे, विरोधी भारत ब्लॉकचा उद्देश या सरकारांच्या कथित अपयशांवर लक्ष केंद्रित करून, विशेषत: महागाईच्या समस्येवर लक्ष केंद्रित करून सार्वजनिक असंतोषाचा फायदा घेण्याचे आहे.

सपाने मोहम्मद मुजतबा सिद्दीकी यांना उमेदवारी दिली आहे, जे 2022 च्या विधानसभा निवडणुकीत भाजप उमेदवाराकडून 2,723 मतांच्या फरकाने पराभूत झाले होते. मात्र, २०२४ च्या लोकसभा निवडणुकीत समाजवादी पक्षाचे उमेदवार अमरनाथ सिंह मौर्य आणि प्रतिस्पर्धी भाजपचे उमेदवार प्रवीण पटेल यांच्यात चुरशीची स्पर्धा होती. ही जागा अखेर पटेल यांनी जिंकली.

या मतदारसंघात 400,000 हून अधिक मतदारांचा वैविध्यपूर्ण मतदार आहे, ज्यामध्ये ओबीसी, विशेषत: पटेल समुदायाचा मोठा प्रभाव आहे. मुस्लिम मतांच्या एकत्रीकरणाची संभाव्यता भाजपचा विजयाचा मार्ग आणखी गुंतागुंतीची करते.

एकूण 4,07,366 मतदार आपला आमदार निवडतील, ज्यात 2,23,560 पुरुष मतदार, 1,83,748 महिला मतदार आणि 58 तृतीयपंथी मतदार मतदान करतील.

सध्या तीन पक्षांनी आपले उमेदवार जाहीर केले आहेत. 16 ऑगस्ट रोजी शिवबरन पासी यांना बसपने प्रथम घोषित केले. सपाने 9 ऑक्टोबर रोजी या मतदारसंघातून तीन वेळा आमदार असलेले मोहम्मद मुजतबा सिद्दीकी यांना उमेदवारी दिली. चंद्रशेखर आझाद यांच्या आझाद समाज पक्षाने (कांशीराम) शाहिद अख्तर खान यांनाही उमेदवारी दिली आहे, परंतु सपाच्या मुस्लिम उमेदवारामुळे त्यांचा प्रभाव कमी होण्याची अपेक्षा आहे.

एनडीएचा भाग असलेल्या लोक जनशक्ती पक्षाचे (रामविलास पासवान) पूर्व उत्तर प्रदेश प्रदेशाध्यक्ष राजीव पासवान यांनी लवकरच फुलपूर जागेवर अनुसूचित जातीचा उमेदवार उभा करणार असल्याची घोषणा केली आहे. अनेक राजकीय विश्लेषकांनी असे मानले आहे की अनुसूचित जातीचा उमेदवार उभा करण्याचा एलजेपीचा निर्णय “मत-कटर” ची भूमिका बजावू शकतो, संभाव्यतः एनडीए आणि भारत या दोन्ही गटांवर परिणाम होऊ शकतो.

ऐतिहासिकदृष्ट्या, फुलपूर विधानसभा मतदारसंघ, ज्याला सीमांकनापूर्वी झुशी म्हणून ओळखले जाते, 1974 ते 2022 या काळात झालेल्या 13 विधानसभा निवडणुकांमध्ये विविध प्रकारचे विजेते आहेत. भाजप, काँग्रेस आणि जनता दलाने प्रत्येकी दोनदा विजय मिळवला आहे, तर जनता पक्ष, जनता पक्ष सेक्युलर आणि बसपा यांनी प्रत्येकी एकदा विजय मिळवला आहे. सपा चार वेळा विजयी झाली आहे.

1974 पासून आजपर्यंत फुलपूरमधून निवडून आलेले आमदार

• 1974: काँग्रेस पक्षाच्या उमेदवार विद्या धर विजयी झाल्या
• 1977: जनता पक्षाचे उमेदवार केशरीनाथ त्रिपाठी विजयी झाले
• 1980: जेएनपी धर्मनिरपेक्ष उमेदवार बैजनाथ प्रसाद कुशवाह विजयी झाले.
• 1985: काँग्रेस पक्षाचे उमेदवार महेंद्र प्रताप सिंग विजयी झाले
• १९८९: काँग्रेस पक्षाचे उमेदवार महेंद्र प्रताप सिंग विजयी झाले
• 1991: काँग्रेस पक्षाचे उमेदवार महेंद्र प्रताप सिंह विजयी झाले
• 1993: सपा पक्षाचे उमेदवार जवाहर यादव विजयी झाले
• 1996: सपा पक्षाच्या उमेदवार विजमा यादव विजयी झाल्या
• 2002: सपा पक्षाच्या उमेदवार विजमा यादव विजयी झाल्या
• 2007: बसपा पक्षाचे उमेदवार प्रवीण पटेल विजयी झाले
• 2012: सपा पक्षाचे उमेदवार सईद अहमद विजयी झाले
• 2017: भाजप पक्षाचे उमेदवार प्रवीण पटेल विजयी झाले
• 2022: भाजप पक्षाचे उमेदवार प्रवीण पटेल विजयी झाले

फुलपूरमध्ये बेरोजगारी आणि विकास या प्रमुख समस्या आहेत. इफको खत कारखाना असूनही, लक्षणीय औद्योगिक क्रियाकलापांच्या अभावामुळे रोजगाराच्या संधींची कमतरता निर्माण झाली आहे.

भाजपने अद्याप आपला उमेदवार जाहीर केलेला नसला तरी, सूत्रांनी सुचवले आहे की ते ओबीसी प्रतिनिधीला उभे करण्याची शक्यता आहे. या पोटनिवडणुकीचे महत्त्व ओळखून पक्ष आपल्या पर्यायांचे बारकाईने आकलन करत आहे.

उमेदवारी अर्ज दाखल करण्याचा शेवटचा दिवस 25 ऑक्टोबर असून मतमोजणीची तारीख 23 नोव्हेंबर आहे.