हरियाणात भाजपचा अंतिम धक्का: काँग्रेसला २१% दलितांसाठी ‘विघटनकारी’ आणि २६% जाटांसाठी ‘दलित समर्थक’ म्हणून चित्रित करा

लोकसभा निवडणुकीत, उत्तर प्रदेश सारख्या राज्यांमध्ये भाजपचा आकार कमी होण्यामागे दलित मतांवर जाती जनगणनेच्या युद्धाचा प्रभाव मोजण्यात पक्ष अपयशी ठरला. काँग्रेस नेते राहुल गांधी यांनी या मुद्दय़ावर केलेल्या अथक वक्तव्याने लाभांश दिला. पण पाच महिने उलटून गेल्यावर भाजप प्रचाराच्या शेवटच्या टप्प्यात हरियाणा निवडणुकीत काँग्रेसच्या लोकसभा ‘ब्रह्मास्त्र’चा वापर करत आहे.

निवडणूक प्रचारादरम्यान हरियाणातील आपल्या भाषणात पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी थेट जात जनगणना करण्याच्या विशिष्ट गोष्टींना संबोधित केले नाही तर जातीच्या राजकारणाच्या व्यापक परिणामांवर लक्ष केंद्रित केले. काँग्रेस समाजात जातीनिहाय विभाजनाला प्रोत्साहन देत असल्याची टीका मोदींनी केली.

सर्व पक्ष दलित मतदारांना आकर्षित करत आहेत, जे हरियाणातील 21 टक्के मतदार आहेत. बहुजन समाज पक्ष (BSP) आणि आझाद समाज पक्ष (कांशीराम), स्थानिक संघटनांशी युती करून, त्याच पाईच्या तुकड्यासाठी लढत आहेत, ज्याचे काँग्रेस देखील लक्ष्य आहे. पण भाजप गांधींच्या या बहुचर्चित कल्पनेचा वापर करून जुन्या जुन्या पक्षाला फूट पाडणारी शक्ती म्हणून चित्रित करत आहे.

हरियाणाच्या पलवलमध्ये एका जाहीर सभेला संबोधित करताना, पीएम मोदी म्हणाले: “काँग्रेसला जातिवादाचा प्रचार करून, एका समाजाला दुसऱ्या समाजाविरुद्ध उभे करून या देशातील देशभक्ती चिरडून टाकायची आहे”, गांधींनी जात जनगणनेसाठी केलेल्या दबावाचा अप्रत्यक्षपणे उल्लेख केला. पण या मुद्द्यावरून काँग्रेसवर टीकास्त्र सोडल्याने भाजपला हरियाणात राजकीय लाभ घेण्याची संधी कशी मिळते?

गेल्या 10 वर्षांपासून गैर-जाट आघाडीवर टिकून राहिलेल्या भाजपला हे माहीत आहे की राज्यातील काँग्रेसचा मुख्य चेहरा – भूपिंदर हुडा – एक लोकप्रिय जाट नेता आहे जो जाट मतांच्या 26 टक्के मते एकत्रित करण्यासाठी तयार आहे. हरियाणा मतदार. जातीय जनगणनेच्या चर्चांसह, या लोकसभा निवडणुकीत दलितांच्या राजकीय पसंतींमध्ये लक्षणीय बदल झाला कारण भारतीय गटाला 68 टक्के दलित मते मिळाली. भाजपचा असा विश्वास आहे की काँग्रेसच्या दलित झुकतेचा सूक्ष्म उल्लेख केल्याने काँग्रेसच्या जाट एकत्रीकरणात फूट पडू शकते.

दरम्यान, दलित मते देखील जननायक जनता पार्टी (JJP)-ASP युती आणि इंडियन नॅशनल लोकदल (INLD)-BSP युतीमध्ये विभागली जाण्याची अपेक्षा आहे.

हरियाणाच्या 47 टक्के मतदारांनी भाजपच्या भव्य योजनेत विभागले जाऊ पाहत असताना, पक्षाने तीन-पक्षीय दृष्टिकोनाचे अनावरण केले, पंतप्रधानांनी काँग्रेसचा जातीविरुद्ध जातीचा उल्लेख केला.

काँग्रेसच्या टीकेपासून याची सुरुवात झाली कारण मोदींनी पक्षावर जातीच्या आधारे समाजात फूट पाडण्याचा प्रयत्न केल्याचा आरोप केला आणि असे सुचवले की जात जनगणनेसाठी त्यांचा दबाव एकतेऐवजी फूट पाडण्याच्या व्यापक धोरणाचा भाग होता. राष्ट्रीय अस्मितेवर जातीवर जोर देऊन “देशभक्ती चिरडण्याचा” प्रयत्न म्हणून त्यांनी याला लेबल लावले.

पुढे एकतेचा प्रचार होता. पंतप्रधानांनी हरियाणातील लोकांना जातीच्या ओळखीऐवजी विकास, नोकऱ्या आणि नागरिकांच्या सुरक्षिततेवर लक्ष केंद्रित करून एकजूट राहण्याचे आवाहन केले. त्यांनी काँग्रेसच्या भूमिकेचा भाजपच्या दृष्टिकोनाशी विरोध केला, जो देशाला विभाजित करण्याऐवजी प्रगतीसाठी एकत्र आणण्याच्या दिशेने आहे. भगवद्गीतेचा संदर्भ घेऊन पीएम मोदी म्हणाले: “हरियाणाच्या या भूमीने आपल्याला गीतेचा संदेश दिला आहे. हरियाणाने आम्हाला कठोर परिश्रम करायला शिकवले आहे. पण काँग्रेसचा फॉर्म्युला आहे ना काम करा, ना इतरांना काम करू द्या.

तिसरा धक्का निवडणुकीच्या रणनीतीचा होता. जातीय जनगणनेच्या धोरणावर थेट भाष्य न करता, भाजपच्या कारभाराने विविध क्षेत्रांतील विकास आणि पारदर्शकतेवर कसे लक्ष केंद्रित केले आहे याभोवती मोदींचे कथन आकारले गेले होते, आणि त्यांनी काँग्रेसच्या फुटीरतावादी डावपेचांशी स्पष्टपणे विरोध केला होता. “काँग्रेसचे राजकारण केवळ खोट्या आश्वासनांपुरते मर्यादित आहे, तर भाजपचे राजकारण कठोर परिश्रम आणि परिणामांवर आधारित आहे,” पंतप्रधान मोदी म्हणाले.

हरियाणात सत्ताविरोधी, जाट संताप आणि असंतोष यांच्याशी ते दशकभर लढत आहेत हे भाजपला माहीत असले तरी, प्रचाराच्या शेवटच्या टप्प्यात 47 टक्के मतांची विभागणी करून, कथन तयार करून आणि त्यातून चांगली लढत देण्याची त्यांना आशा आहे. राज्य