अखेरचे अद्यतनित:
वकील-राजकारणी, धनखारचा बंगालचा कार्यकाळ हा भारताच्या फेडरल इतिहासातील सर्वात वादग्रस्तांपैकी एक होता कारण त्याने स्वत: ला घटनात्मक औचित्य सिद्ध केले.
सोमवारी संध्याकाळी जगदीप धनखर यांनी व्ही.पी. पदाचा राजीनामा दिला. फाइल पिक/पीटीआय
2019 च्या उन्हाळ्यात, केव्हा जगदीप धंकर कोलकाताच्या राजभवनच्या भव्य कॉरिडोरमध्ये प्रवेश केला, कदाचित काही जणांना अपेक्षित होते की नव्याने नियुक्त केलेले राज्यपाल लवकरच राज्य सरकारचा मुख्य राजकीय विरोधी बनतील. आणि अजूनही कमी अंदाज लावला असता की जवळजवळ चार वर्षांतच, त्याला उपराष्ट्रपतींच्या कार्यालयात उन्नत केले जाईल, ज्यामुळे मोठ्या प्रमाणात औपचारिक भूमिकेचे रूपांतर कठोर परंतु कायदेशीरदृष्ट्या योग्य संघर्ष, घटनात्मक चिथावणी देणे आणि सोशल मीडिया (एक्स) मुत्सद्देगिरीच्या क्षेत्रात केले जाईल.
दोन महिन्यांत पदभार स्वीकारण्याच्या दोन महिन्यांत आणि या पत्रकार, धनखार यांच्या पहिल्या मुलाखतीत बंगाल राज्यपालांनी ‘धार्मिक भेदभाव’ चे मुद्दे उपस्थित केले कारण कोलकाताच्या आयकॉनिक ला मार्टिनियरच्या मंडळाचे सदस्यत्व नाकारले गेले. मुलाखतीत ते म्हणाले की, ला मार्टिनियरच्या घटनेतील ‘तरतूद’ भारतीय घटनेत नमूद केल्यानुसार कायद्याच्या आधी समानतेच्या अधिकाराचे थेट उल्लंघन करते.
जगदीप धनखारसाठी पहिल्या अग्निमय टप्प्याची सुरुवात झाली. त्यांची ठाम उपस्थिती आणि कृती बंगालचे मुख्यमंत्री ममता बॅनर्जी यांना विस्कळीत आणि भारावून गेले. तोपर्यंत, राजकारणी आणि त्यांच्या सरकारने घटनात्मक भूमिकेत क्वचितच सामना केला होता ज्याने केवळ ‘रबर स्टॅम्प’ म्हणून काम करण्यास नकार दिला.
प्रशिक्षणाद्वारे वकील, भूतकाळातील संघटनेचे राजकारणी, ज्यांनी नंतर स्वत: ला घटनात्मक औचित्य सिद्धांताचे स्व-शैलीचे संरक्षक म्हणून रूपांतरित केले, बंगालमधील धनखारचा कार्यकाळ हा भारताच्या फेडरल इतिहासातील सर्वात वादग्रस्त राज्यपालांपैकी एक बनला. तथापि, धनखर नेहमीच कायदेशीर आणि घटनात्मकदृष्ट्या बोलल्यामुळे कोणीही आपल्या दाव्यांना आव्हान देऊ शकत नाही किंवा स्पर्धा करू शकत नाही.
त्रिनमूल नेत्यांनी त्यांना ‘भाजपचे छाया राज्य अध्यक्ष’ आणि राज भवन यांना ‘आरएसएस मुख्यालय’ म्हटले. खासगीमध्ये, नोकरशहा एका राज भवनाविषयी बोलले जेथे मंत्र्यांना शाळेतील मुलांसारखे बोलावले गेले आणि अधिकारी फाईलच्या नोटिंगवरून ग्रील केले गेले.
धनखर यांनी मात्र कधीही विराम दिला नाही. त्रिनमूलची सार्वजनिक टीका, संघर्ष, पाळत ठेवणे आणि राजभवनातील खर्च कमी करणे – सत्ताधारी वितरणाद्वारे सर्व कृती धनखर ‘थांबविण्यायोग्य’ असल्याने सपाट झाली.
गर्जना करणारा एक राजभवन
धनखर राजकीय आणि कायदेशीर प्रमाणपत्रे घेऊन आले-माजी खासदार, चंद्र शेखर सरकारच्या अधीन माजी मंत्री आणि सर्वोच्च न्यायालयातील वरिष्ठ वकील. पण बंगालमध्ये तो पुन्हा सुरू झाला नाही ज्याने बातमी दिली. ही त्यांची सार्वजनिक विधाने, त्यांचे ट्विट आणि मुख्यमंत्र्यांशी त्यांचे निर्विकार संघर्ष होते.
त्यांनी नियमितपणे राज्य सरकारला कायदा-ऑर्डर ब्रेकडाउन आणि भरतीमधील भ्रष्टाचार, मंत्री आणि बंगालच्या शैक्षणिक संस्थेचे राजकारण ‘या सर्व गोष्टींवरुन मुक्त केले.
त्याचे सोशल मीडिया हँडल समांतर न्यूजरूममध्ये बदलले, जे ममता बॅनर्जी सरकारवर दररोजचे भाष्य करतात. २०२० पर्यंत, मुख्यमंत्र्यांनी त्याला एक्स (तत्कालीन ट्विटर) वर रोखले होते – सार्वजनिकपणे त्याच्यावर “केंद्रातील सत्ताधारी पक्षाच्या एजंट” सारखे वागण्याचा आरोप केला होता.
पडद्यामागील, क्रिमोनी अधिक खोलवर चालली, त्यामुळे ममता बॅनर्जीशी संभाषण संबंध राखण्यासाठी त्याने केलेल्या प्रयत्नांनीही. एकाधिक राज्य बिले, विशेषत: विद्यापीठाच्या नियुक्तीशी संबंधित लोकांनी टीएमसीच्या नेतृत्वाला त्रास दिला, ज्यांनी घटनात्मक चिंतेत तोडफोड केली. आणि त्यादरम्यान, ते प्रसंगी भेटत राहिले आणि धनखारने बॅनर्जीला त्याची ‘लहान बहीण’ म्हणून संबोधले म्हणून राखीच्या शुभेच्छा देण्याची देवाणघेवाण केली. तो खरोखर एक विचित्र काळ होता.
राजकीय हिंसाचाराच्या ठिकाणी, विशेषत: भाजपच्या कामगारांना ठार मारण्यात आलेल्या भागात त्यांची वारंवार भेट दिली गेली, त्यांना राजकीय पोस्टिंग म्हणून पाहिले गेले, तर पीडित लोकांसमवेत राज्य प्रमुख म्हणून त्यांचे ‘कर्तव्य’ असल्याचे त्यांनी सांगितले.
आरएसएस, श्रद्धा आणि त्याची वैचारिक मुळे
जर त्याच्या कृतींनी भुवया उंचावल्या तर त्याच्या शब्दांमुळे त्याच्या वैचारिक निकटतेबद्दल फारशी शंका नाही. राष्ट्रीय स्वायमसेक संघ (आरएसएस) चे जाहीरपणे कौतुक करण्यापासून धनखर कधीही दूर गेले नाहीत आणि त्यास “जगातील सर्वात राष्ट्रवादी संस्था” असे म्हणत. उपराष्ट्रपतींच्या खुर्चीवर कब्जा करणा man ्या माणसासाठी, घटनात्मक पद राजकीय संरेखनांपासून दूर राहण्याची अपेक्षा होती, परंतु त्यांना शब्दांची कमतरता कधीच माहित नाही.
नंतर, उपराष्ट्रपतीपदावर उन्नत झाल्यानंतर, त्यांनी राजकीय वर्तुळातून आदर आणि प्रतिकार दोन्ही मिळवून अटळ दृढनिश्चय आणि दृढनिश्चयाने यथास्थितीला आव्हान दिले. आरएसएस बद्दल त्यांची काही विधाने राजकीय फ्लॅश पॉईंट्स असल्याचे दिसून आले.
विरोधी पक्षांनी मध्ये एक ठराव हलविला राज्य सभा 2024 मध्ये घटनात्मक औपचारिकतेचा उल्लंघन केल्याचा आरोप. टीएमसीचे खासदार म्हणाले, “तो फक्त लक्ष्मण रेखा ओलांडत नव्हता,” तो नागपूरला (आरएसएस मुख्यालय) अनुरुप ते पुन्हा पुन्हा बोलला. ”
तथापि, भाजपामधील अनेकांनी धनखरला राजकीय, प्रशासकीय आणि न्यायव्यवस्थेमध्ये देखील आवश्यक सुधारणा म्हणून पाहिले.
खासगी संभाषणांमध्ये, ज्येष्ठ संघ कार्यकर्ते धंकरला “कायदेशीर सुस्पष्टता असलेली वैचारिकदृष्ट्या चतुर व्यक्ती” म्हणून सूचित करतात, ज्याला शक्ती आणि त्याची कार्यपद्धती दोन्ही समजतात.
आरएसएसचे प्रमुख मोहन भगवत आणि सरचिटणीस दट्टत्रेय होसाबले यांच्याशी धनखार यांचे सौहार्दपूर्ण संबंध कधीच माहित नव्हते, कारण त्यांनी नेहमीच संघाला ‘मुळे’ म्हणून सांभाळले.
पुनर्निर्माणांची कारकीर्द
धनखर यांनी स्वत: ला किंवा राज्यपाल म्हणून किंवा उपाध्यक्ष म्हणून आणि राज्यसभेचे अध्यक्ष म्हणून पुन्हा नव्याने पुन्हा एकदा काम केले नाही. एकदा झुंझुनु येथील जनता दल खासदार, त्यांनी अल्पायुषी सरकारमध्ये संसदीय कारभारासाठी युनियन एमओएस म्हणून काम केले. १ 1990 1990 ० च्या दशकात त्यांनी २०० 2003 मध्ये अखेर भाजपाशी संरेखित करण्यापूर्वी कॉंग्रेसमध्ये प्रवेश केला. सहकारी त्यांना ईरुडीट, मन वळविणारे आणि सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे – महत्वाकांक्षी म्हणून आठवतात.
ही महत्वाकांक्षा बंगालमधील त्याच्यावरील टीकेच्या केंद्रस्थानी होती. टीएमसी मंत्र्यांनी उघडपणे दावा केला की राज्यपाल म्हणून धनखरचा कार्यकाळ राष्ट्रीय उच्च कार्यालयासाठी दीर्घकाळ ऑडिशन होता. ममता बॅनर्जी यांच्याशी त्यांचे वारंवार चकमकी, हिंसाचाराच्या पॉकेट्सच्या भेटी आणि कायद्याच्या व सुव्यवस्थेबद्दलच्या त्यांच्या सार्वजनिक भाष्य यांनी बंगालमधील भाजपच्या ओळीचे प्रतिबिंबित केले. एकीकडे, तो राज्यातील लोकांचे राज्यपाल म्हणून उदयास आला, तर दुसरीकडे, तो ममता बॅनर्जीचा अत्यंत राजकीय विरोधक बनला.
विवाद, समीक्षक आणि गणना केलेले निर्गमन
त्याचे नाव ओल्ड जैन हवाला डायरीमध्ये दिसू लागले – असे काहीतरी ममता बॅनर्जीने असेंब्लीच्या मजल्यावरील लांब मागे ठेवले. त्यानंतर नेपोटिझमचा आरोप झाला, त्यांनी राजभवन पदांवर नातेवाईकांची नेमणूक केल्याचा आरोप. धनखार यांनी याला “राजकारणात वैयक्तिक द्वेष” असे म्हटले आणि या आरोपावर ‘सत्याचा आयोटा’ नव्हता.
तरीही, यापैकी कोणत्याही वादाने त्याच्या वरच्या कमानीला डांबले नाही. 2022 मध्ये, भाजपाने त्यांचे उपाध्यक्ष उमेदवार म्हणून निवडले. राजस्थानमधील जाट नेते म्हणून त्यांची ओळखपत्रे आणि ममताशी त्यांच्या सातत्याने लढाईमुळे त्याला राजकीय लँडस्केपमध्ये एक आदर्श फॉइल बनले.
जगदीप धनखर यापुढे उपाध्यक्ष एन्क्लेव्हमध्ये असू शकत नाहीत, परंतु त्यांच्या कार्यकाळात मध्य-राज्य समीकरणे, केंद्र-न्यायाधीश रसायनशास्त्र आणि वरच्या-घराच्या विरोधी अटींचा भूकंप. त्यांनी घटनात्मक आर्किटेक्चरमध्ये राखाडी झोन उघडकीस आणला – जेथे राज्यपाल किंवा उपराष्ट्रपतींचे विवेक राजकीय आणि घटनात्मक ब्लेडसारखे असू शकतात. त्यांनी प्रक्रियात्मक अवघ्या एका तमाशामध्ये बदलले आणि घटनात्मक भाष्य प्राइम-टाइम सामग्रीमध्ये बदलले की, देश प्रथमच साक्षीदार होता.
सीएनएन न्यूज 18 मधील सहयोगी संपादक (धोरण) मधुफरना दास सुमारे 14 वर्षांपासून पत्रकारितेत आहेत. ती राजकारण, धोरण, गुन्हे आणि अंतर्गत सुरक्षा विषयांवर व्यापकपणे कव्हर करीत आहे. तिने नॅक्सा कव्हर केला आहे …अधिक वाचा
सीएनएन न्यूज 18 मधील सहयोगी संपादक (धोरण) मधुफरना दास सुमारे 14 वर्षांपासून पत्रकारितेत आहेत. ती राजकारण, धोरण, गुन्हे आणि अंतर्गत सुरक्षा विषयांवर व्यापकपणे कव्हर करीत आहे. तिने नॅक्सा कव्हर केला आहे … अधिक वाचा
टिप्पण्या पहा
- प्रथम प्रकाशित: