अखेरचे अद्यतनित:
2022 पासून 89 हून अधिक फौजदारी खटले प्रलंबित आणि अनेक दोषी ठरविणारे Az 76 वर्षांचे आझम खान ऑक्टोबर २०२ since पासून तुरूंगात आहेत.
ऑक्टोबर 2023 पासून आझम खान तुरूंगात आहे. (प्रतिमा: पीटीआय)
आझम खान आणि सामजवाडी पार्टीमध्ये काय चूक झाली? एकदा उत्तर प्रदेशच्या मुस्लिम राजकारणाचा आणि रामपूरच्या राजकीय ओळखीचा आर्किटेक्टचा नकळत आवाज म्हणून अभिवादन केले, आजम खान आज एकटे उभे आहेत – शांत, तुरुंगवास आणि निराश. त्याच्या पत्नीच्या अलीकडील अश्रू कबुलीजबाब – हे कुटुंब आता फक्त न्यायासाठी देवावरच मोजले गेले आहे – खान आणि समाजवाडी पार्टी यांच्यात त्यांनी एकदा ‘होम’ म्हटले आहे.
गेल्या आठवड्यात, तिच्या नव husband ्याला तुरूंगात भेटल्यानंतर ताजीन फातिमा या माजी खासदार आणि आमदार यांनी सांगितले, “ह्यूमिन किसी से भी नही उमिद है… अगर उमिद है टू सरफ अल्लाह से (आम्हाला फक्त कोणाकडूनही आशा नाही, फक्त देवाकडून). “शब्दांमुळे असहायता आणि हृदयविकाराचे वजन – आणि एसपीच्या सध्याच्या नेतृत्त्वासाठी एक संदेश आहे.
2022 पासून 89 हून अधिक गुन्हेगारी खटले प्रलंबित आणि अनेक दोषी ठरविणार्‍या खान (76) ऑक्टोबर 2023 पासून तुरुंगात आहेत. त्याच्या कुटुंबातील वाढत्या निराशेने समाजवादी पक्षाच्या प्रतिसादाबद्दल – किंवा त्यातील कमतरता – कायदेशीर आणि राजकीय वादळ त्याच्या संस्थापक सदस्यांपैकी एकास व्यापून टाकले आहे.
अखिलेशची प्रतिक्रिया
तथापि, ताजीनच्या टीकेची प्रतिक्रिया देताना एसपीचे अध्यक्ष अखिलेश यादव तितकेच निराश झाले. “हम किस से काहेन? (मी कोणाकडे जातो) “त्यांनी पत्रकारांना विचारले. त्यांनी कबूल केले की सध्याच्या परिस्थितीत खानचा न्यायाचा मार्ग तीनपैकी एका मार्गावर आहे: सरकारमधील बदल (२०२27 मध्ये समाजवाडी परतावा), न्यायालयांमधून दिलासा किंवा दैवी हस्तक्षेप.
अखिलेशचा प्रतिसाद प्रामाणिकपणे दिसून आला असला तरी खानच्या हितचिंतकांकडून वाढणारी टीका दूर करण्यास फारच कमी काम केले, ज्यांनी असा युक्तिवाद केला की पक्षाने एकदा आपल्या आत्म्याला मूर्त स्वरुप देणा man ्या माणसाला उभे राहण्यासाठी पुरेसे काम केले नाही.
वीरेंद्र गोयल: ‘त्याने लोकांना विशेषाधिकार म्हणून निवडले’
रामपूर येथील सामजवाडी पक्षाचे माजी जिल्हा अध्यक्ष आणि खानचे बालपणातील मित्र वीरेंद्र गोयल यांनी निराशेने व्यक्त केले नाही.
“आमच्या वर्गात children 54 मुले असायची. मी त्याच्या जवळच्या चारपैकी एक होतो. मी कधीही अधिक प्रामाणिक व्यक्ती पाहिली नव्हती,” गोयल यांनी न्यूज 18 ला सांगितले की, त्यांची सुरुवातीची वर्षे आणि दशकांच्या राजकीय सक्रियतेची आठवण करून दिली. “मी त्याला स्वत: च्या कुटुंबाची गरज असतानाही लोक, विशेषत: गरीब यांच्याबरोबर दिवस आणि रात्री घालवताना पाहिले आहे. तो डाउनट्रोडनचा आवाज होता.”
गोयलचा असा विश्वास आहे की खानला पालनपोषण करण्यात मदत करणार्‍या पार्टीने राजकीयदृष्ट्या अनाथ केले. ते म्हणाले, “ज्या पक्षाने त्याने आपले हृदय व आत्मा दिला त्या पक्षाने पुरेसे काम केले नाही. कदाचित न्यायालयीन प्रक्रियेत ते हस्तक्षेप करू शकणार नाहीत, परंतु खोट्या प्रकरणे एकामागून एक नोंदविली जात असताना त्यांनी आवाज उठविला पाहिजे,” ते म्हणाले.
एसपीची स्थिती: प्रतीकात्मक समर्थन, विरळ क्रिया
एसपीची अधिकृत ओळ कायम आहे की ती आझम खानबरोबर दृढपणे उभी राहिली आहे. न्यूज 18 शी बोलताना, एसपीचे मुख्य प्रवक्ते राजेंद्र चौधरी यांनी पक्षाच्या एकता पुन्हा सांगून सांगितले की, “आम्ही तिथे आहोत आमचा ज्येष्ठ सदस्य आझम खान यांच्याबरोबर आहोत. त्याला खोट्या प्रकरणात अडकवले गेले आहे. अखिलेश जी यांनी न्यायाधीशांनी निदर्शनास आणून दिले आहे की एसपीची एकतर सत्ता परतफेड करू शकेल,”
रामपूरमध्ये अखिलेशच्या नेतृत्वात मार्च २०२१ च्या सायकल रॅली, वरिष्ठ नेत्यांनी तुरूंगवासाची भेट आणि २०२२ मध्ये सर्वोच्च न्यायालयासमोर खानचे प्रतिनिधित्व करणारे एसपी-समर्थक पाठिंबा यांच्यासारख्या घटनांकडे पक्षाच्या अंतर्गत लोकांनी सांगितले. या हस्तक्षेपामुळे तुरूंगात २ 27 महिन्यांनंतर जामीन मिळाला.
तथापि, खानच्या समर्थकांचा असा युक्तिवाद आहे की या कृती फारच कमी, खूप प्रतीकात्मक आणि मोठ्या प्रमाणात प्रतिक्रियाशील आहेत. रामपूरमध्ये, जेथे खानने एकदा पूर्ण निष्ठा दिली होती, तेथे अनेक प्रश्न विचारतात की राजकीय गणितांमुळे एसपी नेतृत्व खानपासून स्वत: ला दूर केले आहे का?
आजम खानची उदय आणि गडी बाद होण्याचा क्रम
१ 1980 s० च्या दशकात उत्तर प्रदेशच्या राजकारणात अजम खानचा प्रवास सुरू झाला. समाजवादी पक्षाचे संस्थापक सदस्य, ते रामपूरचे दहा वेळा आमदार होते आणि त्यांनी थोडक्यात खासदार म्हणून काम पाहिले. मुलायम सिंह यादव यांच्या नेतृत्वात खानला एसपी आणि त्याचा मुस्लिम समर्थन आधार यांच्यातील पूल मानला जात असे.
डॉ. भिमराव आंबेडकर विद्यापीठातील राजकीय विज्ञान विभागातील शशिकांत पांडे म्हणतात, “एसपीच्या मुस्लिम रणनीतीचा ते मणक्याचे होते.
२०१२-२०१ SP च्या एसपी सरकारच्या काळात त्यांनी महत्त्वपूर्ण प्रभाव पाडला, प्रमुख पोर्टफोलिओ नियंत्रित केले आणि डी फॅक्टो क्रमांक २ म्हणून काम केले. असेंब्ली स्पीकरचे पद नाकारल्यानंतरही-ते म्हणाले की, कागदाचे गोळे त्याच्यावर फेकले जात नाहीत-तो अपरिहार्य राहिला.
पण मुलायमची लुप्त होण्याची भूमिका आणि अखिलेश यादवच्या चढाईमुळे आझमचा प्रभाव कमी होऊ लागला. दोन सामायिक शक्ती असताना, त्यांचे नाते व्यापकपणे ताणलेले म्हणून पाहिले गेले.
२०१ In मध्ये, भाजपाच्या लाटेतही रामपूर लोकसभा जागा आझमने जिंकली. पण वाद कधीच मागे नव्हता. भाजपच्या उमेदवार जया प्रादाविरूद्ध त्यांनी केलेल्या टीकेमुळे आणखी एक कोर्टाचा खटला चालला आणि त्याच्या स्वप्नातील प्रकल्पाशी संबंधित जमीन हडपण्याचा आरोप – मौलाना मोहम्मद अली जौहर युनिव्हर्सिटी – लवकरच.
कायदेशीर दु: ख आणि राजकीय अलगाव
2019 पासून, खान आणि त्याच्या कुटुंबीयांवर कायदेशीर त्रास झाला आहे. 100 हून अधिक प्रकरणे दाखल करण्यात आली आहेत – आयएएस अधिकारी औंजानेया कुमार सिंग, तत्कालीन रामपूर डीएम आणि आता मोरादाबाद आयुक्त यांच्या कार्यकाळात बरेच प्रकरणे दाखल झाली आहेत. यामध्ये जमीन हडपणे, द्वेषयुक्त भाषण, सरकारी कामात अडथळा आणणे आणि गुन्हेगारी धमकावणे या आरोपांचा समावेश आहे.
खानला २०२२ मध्ये आणि पुन्हा २०२24 च्या सुरुवातीस दोषी ठरविण्यात आले, परिणामी त्याचे आमदार जागा आणि मतदानाचे हक्क गमावले. त्याचा मुलगा अब्दुल्ला आझमला दोनदा अपात्र ठरविण्यात आले आहे. ताजीन फातिमाने तुरूंगात वेळ घालवला. हे तिघेही आता सत्तेच्या बाहेर आहेत, कुटुंबासाठी चार दशकांत प्रथम.
एकदा आझमचा सर्वात महत्वाकांक्षी प्रकल्प, जौहर विद्यापीठ आता 100 हून अधिक कायदेशीर प्रकरणांमध्ये छाननीत आहे आणि संभाव्यतेचा सामना करावा लागतो.
निष्ठावंत जंप जहाज, भाजपाने ग्राउंड मिळविला
एकदा किल्ला एकदा, रामपूर आता भाजपला मुख्य अंतर्भाग बनवताना पाहतो. मतदारसंघामध्ये एसपीने विधानसभा आणि लोकसभा दोन्ही बायपोल गमावले, जरी मुस्लिमांनी 60 टक्क्यांहून अधिक मतदारांची स्थापना केली.
फसाहत अली खान शनू यांच्यासह अनेक जवळचे सहाय्यक भाजपमध्ये सामील झाले आहेत. इतरांनी प्रचारापासून परावृत्त केले, कथितपणे भीती किंवा निराशेमुळे. भाजपच्या आकाश सक्सेनाने रामपूर असेंब्ली बायपोलला, 000 34,००० हून अधिक मतांनी जिंकले.
एक महत्त्वपूर्ण पोटनिवडणूक कमी होते
अब्दुल्ला आझम पुन्हा अपात्र ठरविल्यामुळे, स्वार मतदारसंघामध्ये एक नवीन बायपोल देय आहे. विजयने आझमचा बेस अबाधित असल्याचे संकेत दिले; तोटा कुटुंबाला राजकीय अप्रासंगिकतेत आणखी पुढे ढकलू शकतो.
खानच्या कायदेशीर पथकाने अपील दाखल केले असले तरी, स्वत: नेता स्वत: मोठ्या प्रमाणात सार्वजनिक जीवनातून माघार घेत आहे. आजारी आरोग्य आणि थकवा उद्धृत केला जातो, परंतु निरीक्षक म्हणतात की खरे कारण राजकीय हृदयविकाराचे असू शकते.
रामपूरला “मिनी सेमी” च्या अधिकारासह कमांडिंगपासून ते लढाईत एकटे कैदी बनण्यापर्यंत काही लढायला तयार आहेत, आझम खानची गाथा प्रतीकात्मक आहे तितकीच दुःखद आहे. दयाळूपणासाठी त्याची बायको देवाकडे वळत असताना, आझम खान शांतपणे थांबला – राजकीय न्याय व्यवस्थेसाठी जी कधीही येऊ शकत नाही.
- प्रथम प्रकाशित: