मुंबईतील प्रसिद्ध डब्बावाल्याची कहाणी लवकरच प्रत्येक घरापर्यंत पोहोचणार आहे. केरळ सरकारने त्यांना शालेय अभ्यासक्रमाचा भाग बनवण्याचा निर्णय घेतला आहे.
केरळमध्ये 9वी वर्गातील मुले मुंबईतील डब्बावाल्यांचा प्रवास पुस्तकातून वाचायला मिळणार आहे. मुंबईतील डब्बावालांचा व्यवसाय 130 वर्षांहून जुना आहे. डब्बा विक्रेते मुंबईत घरोघरी ऑफिसमध्ये जेवण पोहोचवतात.
‘द सागा ऑफ द टिफिन कॅरिअर्स’ नावाचा हा अध्याय केरळमधील इयत्ता 9वीच्या इंग्रजी पाठ्यपुस्तकात समाविष्ट केला जाईल. हा अध्याय लेखक ह्यू आणि कॉलीन गँट्झर यांनी लिहिला आहे. केरळ स्टेट कौन्सिल ऑफ एज्युकेशनल रिसर्च अँड ट्रेनिंग (एससीईआरटी) ने 2024 च्या अद्ययावत अभ्यासक्रमात ‘डब्बावाला’ यांचा समावेश केला आहे. मुंबईत डब्बावाला कसा सुरू झाला हे या प्रकरणात सांगितले जाईल.
पुस्तकातील धड्यात मुंबईची डब्बावाला सेवा कशी सुरू झाली याचा उल्लेख करण्यात आला आहे. 1890 मध्ये प्रथम टिफिन वाहक महादेव हवाजी बच्चे यांनी दादर ते फोर्ट मुंबईपर्यंत जेवणाचे डबे नेले तेव्हा ही सेवा सुरू झाली.
त्याविषयी पुस्तकात लिहिले आहे की, “1890 मध्ये दादरमध्ये राहणाऱ्या एका वृद्ध पारशी महिलेने टिफिन पोहोचवण्यासाठी महादेव हवाजी बच्चा यांची मदत घेतली. मुंबईत काम करणाऱ्या तिच्या नवऱ्यासाठी टिफिन कॅरिअर आणण्यासाठी त्यांनी मदत करावी अशी तिची इच्छा होती. इथूनच डब्बावाल्यांची सुरुवात झाली.”
पुस्तकात पुढे लिहले आहे की, “ही स्वयंनिर्मित भारतीय संस्था तेव्हापासून एक विशाल नेटवर्कमध्ये विकसित झाली आहे. या संस्थेच्या अविश्वसनीय कार्यक्षमतेने आंतरराष्ट्रीय बिझनेस स्कूल आणि इंग्लंडचे राजकुमार (आताचा राजा) चार्ल्स यांनीही याची प्रशंसा केली आहे.”
अनेक पुस्तकांचा, चित्रपटांचा भाग
मुंबईचे डब्बेवाले आता समर्पण आणि उत्कृष्टतेचे प्रतीक बनले आहेत. जागतिक स्तरावर बिझनेस स्कूल आणि संशोधकांचे लक्ष वेधून घेत आहेत. अनेक चित्रपट, माहितीपट, पुस्तके आणि संशोधनामुळे त्यांचे कार्य अधिक प्रसिद्ध झाले आहे.
एवढेच नाही तर त्यांच्या कामाला वाहिलेले एक कॉमिक बुक देखील आहे जे मुंबईचे कलाकार अभिजीत किणी यांनी 2019 मध्ये तयार केले होते. डब्बावाले आयआयटी आणि आयआयएमसह व्याख्यान देण्यासाठी भारत आणि परदेशातील अनेक प्रतिष्ठित संस्थांना भेट देतात.
डब्बावाल्यांनी आभार मानले
केरळच्या शालेय अभ्यासक्रमात त्याचा समावेश केल्याचे कळल्यानंतर डब्बावाल्यांनी राज्याच्या शिक्षण विभागाला मेलद्वारे कृतज्ञता व्यक्त केली. त्यांच्या दीर्घकालीन वारशाला मिळालेल्या मान्यतेचे त्यांनी आभार व्यक्त केले.
मुंबईतील डब्बा व्यवसाय 130 वर्षांहून जुना आहे. डब्बा विक्रेते मुंबईत घरोघरी ऑफिसमध्ये जेवणाचे डबे पोहोचवतात. त्यांच्या वितरण प्रणालीचे देशातच नव्हे तर परदेशातही खूप कौतुक होत आहे. मुंबईत सायकलवर बरेच टिफिन बॉक्स घेऊन जाताना तुम्ही डबेवाले पाहिलेच असतील. सोप्या शब्दात सांगायचे तर डब्बावाला ही अशा लोकांची संघटना आहे, जी मुंबई शहरात काम करणाऱ्या सरकारी आणि निमसरकारी कर्मचाऱ्यांना जेवणाचे डबे (टिफिन) पोहोचवण्याचे काम करतात.
हेही वाचा