बडतर्फ प्रशिक्षणार्थी IAS पूजा खेडकरच्या अंतरिम जामीन याचिकेवर आज (26 सप्टेंबर) दिल्ली उच्च न्यायालयात सुनावणी होणार आहे. खेडकर यांना अटकेमुळे मिळालेला दिलासाही आज संपत आहे.
.
या खटल्याची अंतिम सुनावणी 5 सप्टेंबर रोजी झाली होती. यामध्ये पूजा यांनी न्यायालयाला सांगितले होते की, त्या एम्समध्ये आपल्या अपंगत्वाची तपासणी करण्यास तयार आहेत.
खरे तर, 4 सप्टेंबर रोजी दिल्ली पोलिसांनी उच्च न्यायालयात यासंबंधी एक नवीन स्टेटस रिपोर्ट दाखल केला होता. त्यात पूजा यानी यूपीएससीला सादर केलेल्या 2 अपंगत्व प्रमाणपत्रांपैकी 1 बनावट असल्याचा संशय व्यक्त केला होता.
सुनावणीनंतर न्यायमूर्ती सुब्रमण्यम प्रसाद म्हणाले होते की, पोलिसांनी या प्रकरणाच्या पुढील तपासासाठी 10 दिवसांचा वेळ मागितला आहे, त्यामुळे सुनावणी पुढे ढकलण्यात येत आहे.
दरम्यान, 19 सप्टेंबर रोजी दिल्ली उच्च न्यायालयाने यूपीएससीने दाखल केलेल्या याचिकेवर नोटीस बजावली आणि पूजाला 26 सप्टेंबरपर्यंत उत्तर दाखल करण्यास सांगितले. यूपीएससीने पूजा खेडकरवर खोटी कागदपत्रे सादर केल्याचा आरोप करत कारवाईची मागणी केली होती.
पोलिसांनी बुधवारी उच्च न्यायालयात स्टेटस रिपोर्ट दाखल केला दिल्ली पोलिसांनी पूजा खेडकर प्रकरणात 4 सप्टेंबर रोजी दिल्ली उच्च न्यायालयात नवीन स्थिती अहवाल दाखल केला आणि माहिती दिली की निलंबित प्रशिक्षणार्थी IAS पूजा खेडकर हिने दोन अपंगत्व प्रमाणपत्र सादर केले होते, त्यापैकी एक बनावट असल्याचा संशय आहे.
दिल्ली पोलिसांनी या स्टेटस रिपोर्टमध्ये म्हटले आहे की, आम्ही यूपीएससीने सादर केलेल्या कागदपत्रांची तपासणी केली. नागरी सेवा परीक्षा- 2022 आणि 2023 दरम्यान पूजा खेडकरने दोन अपंगत्व प्रमाणपत्रे (एकाधिक अपंगत्व) सादर केल्याचे उघड झाले. पूजा यांना हे प्रमाणपत्र महाराष्ट्रातील अहमदनगर वैद्यकीय प्राधिकरणाने जारी केले.
अहमदनगर वैद्यकीय प्राधिकरणाकडून तपासण्यात आलेले हे दोन्ही प्रमाणपत्र पोलिसांना मिळाले. प्राधिकरणाने म्हटले- ‘आमच्या सिव्हिल सर्जनच्या कार्यालयातील नोंदीनुसार, या प्राधिकरणाने अपंगत्व प्रमाणपत्र (एकाधिक अपंगत्व) क्रमांक MH2610119900342407 जारी केला नाही. त्यामुळे हे अपंगत्व प्रमाणपत्र फसवणूक झाली असण्याची शक्यता आहे.
पूजाचा दावा – यूपीएससीला माझ्यावर कारवाई करण्याचा अधिकार नाही UPSC ने 31 जुलै रोजी पूजाची निवड रद्द केली होती आणि तिला भविष्यात कोणतीही परीक्षा देण्यास बंदी घातली होती. कागदपत्रांची तपासणी केल्यानंतर, UPSC ला पूजा CSE-2022 नियमांचे उल्लंघन केल्याबद्दल दोषी आढळली. आयोगाने या प्रकरणी दिल्ली पोलिसांकडेही गुन्हा दाखल केला होता.
पूजाने 28 ऑगस्ट रोजी दिल्ली उच्च न्यायालयात सांगितले होते की, यूपीएससीला तिच्यावर कारवाई करण्याचा अधिकार नाही. पूजा म्हणाली की UPSC ने 2019, 2021 आणि 2022 च्या व्यक्तिमत्व चाचण्यांदरम्यान गोळा केलेल्या बायोमेट्रिक डेटाद्वारे (डोके आणि बोटांचे ठसे) माझी ओळख सत्यापित केली आहे. माझ्या सर्व कागदपत्रांची आयोगाने 26 मे 2022 रोजी व्यक्तिमत्व चाचणीत पडताळणी केली.
या सुनावणीत दिल्ली उच्च न्यायालयाने माजी आयएएस अधिकारी पूजा खेडकर यांना अटकेपासून अंतरिम जामीन मंजूर केला होता. न्यायमूर्ती सुब्रमण्यम प्रसाद म्हणाले होते की, दिल्ली पोलिसांना या प्रकरणी नवीन स्टेटस रिपोर्ट दाखल करायचा आहे, त्यामुळे खेडकर यांच्या अंतरिम जामीन याचिकेची सुनावणी 5 सप्टेंबरपर्यंत पुढे ढकलण्यात आली आहे.
निर्धारित मर्यादेपेक्षा जास्त वेळा परीक्षा दिल्याचा पूजावर आरोप अपंग प्रवर्गातील उमेदवार 9 वेळा परीक्षेला बसू शकतो. सामान्य श्रेणीतून 6 प्रयत्नांना परवानगी आहे. पूजावर खोटे वय, आडनाव बदलणे, पालकांची चुकीची माहिती देणे, आरक्षणाचा फायदा चुकीच्या पद्धतीने घेणे आणि नागरी सेवा परीक्षा निर्धारित मर्यादेपेक्षा जास्त वेळा दिल्याचा आरोप आहे. CSE-2022 मध्ये पूजाला 841 वा क्रमांक मिळाला आहे. 2023 बॅचची IAS प्रशिक्षणार्थी पूजा जून 2024 पासून पुण्यात प्रशिक्षण घेत होती.
पूजाने हायकोर्टात सांगितले होते – मी 47 टक्के अपंग आहे 30 ऑगस्ट रोजी पूजाने दिल्ली उच्च न्यायालयात उत्तर दाखल केले होते की UPSC परीक्षेत आरक्षणासाठी उमेदवाराचे 40% अपंगत्व असणे आवश्यक आहे. मी 47% अपंग आहे. त्यामुळे केवळ अपंग श्रेणीतील माझे प्रयत्न यूपीएससी परीक्षेत गणले जावेत.
त्यांनी सांगितले की त्यांच्याकडे महाराष्ट्रातील हॉस्पिटलचे प्रमाणपत्र आहे, जे पुष्टी करते की त्यांना फाटलेल्या ACL (अँटेरियर क्रूसीएट लिगामेंट) आणि डाव्या गुडघ्यात अस्थिरता आहे. पूजाने सांगितले की तिने नागरी सेवा परीक्षेसाठी 12 प्रयत्न केले आहेत. त्यापैकी 7 प्रयत्न सर्वसाधारण प्रवर्गातून देण्यात आले आहेत. सर्वसाधारण श्रेणीतील सातही प्रयत्नांकडे दुर्लक्ष करण्याचे आवाहन पूजाने केले.
पूजाच्या अपंगत्व प्रमाणपत्रावरून वाद
- अपंगत्व प्रमाणपत्रात पूजा खेडकरचा पत्ता ‘प्लॉट नं. 53, देहू आळंदी रोड, तळवडे, पिंपरी चिंचवड, पुणे’ असा लिहिला होता. तर या पत्त्यावर घर नसून थर्मोव्हर्टा इंजिनिअरिंग कंपनी नावाचा कारखाना आहे. जप्त करण्यात आलेली पूजाची ऑडी या कंपनीच्या नावावर नोंदणीकृत होती.
- सरकारी नियमानुसार अपंगत्वाचे प्रमाणपत्र बनवण्यासाठी आधार कार्ड अनिवार्य आहे, मात्र पूजाच्या प्रमाणपत्रात रेशनकार्डचा समावेश होता.
- अपंग कोट्यातून यूपीएससीमध्ये निवड झाल्यानंतर पूजाची अनेक अपंगत्व प्रमाणपत्रे बाहेर आली आहेत. पूजा खेडकर यांनी 2018 आणि 2021 मध्ये अहमदनगर जिल्हा सिव्हिल हॉस्पिटलने UPSC कडे दिलेले 2 अपंगत्व प्रमाणपत्र सादर केले होते.
- पूजाने तिच्या अपंगत्वाच्या प्रमाणपत्राची पुष्टी करण्यासाठी दिल्लीत वैद्यकीय तपासणीसाठी अनेक भेटी घेतल्या होत्या, परंतु नंतर तिने एका खाजगी रुग्णालयात केलेला अहवाल यूपीएससीकडे सादर केला.
- पूजा खेडकरचे लोकोमीटर प्रमाणपत्र तयार करताना कोणतीही चूक झाली नसल्याचे यशवंत राव चव्हाण मेमोरियल (वायसीएम) रुग्णालयाने स्पष्ट केले आहे. प्रमाणपत्रात पूजाला 7% लोकोमीटर अपंग असल्याचे सांगण्यात आले. हे रुग्णालय पिंपरी चिंचवड महापालिकेतर्फे चालवले जाते.
- पूजाने यूपीएससीला दिलेल्या प्रतिज्ञापत्रात दावा केला होता की ती मानसिकदृष्ट्या अक्षम आहे आणि तिला दिसण्यातही त्रास आहे. वैद्यकीय चाचणी देणे आवश्यक असतानाही पूजाने 6 वेळा वैद्यकीय चाचणी देण्यास नकार दिला होता.
- अनेक मीडिया रिपोर्ट्सनुसार, पूजाची पहिली वैद्यकीय चाचणी एप्रिल 2022 मध्ये दिल्ली एम्समध्ये होणार होती. पण तिने कोविड पॉझिटिव्ह असल्याचे कारण देत यात सहभागी होण्यास नकार दिला होता.
यूपीएससीच्या कारवाईविरुद्ध पूजाचे 4 युक्तिवाद
- CSE 2022 च्या नियम 19 नुसार अखिल भारतीय सेवा कायदा, 1954 आणि प्रशिक्षणार्थी नियमांनुसार कारवाई फक्त DoPT (कार्मिक आणि प्रशिक्षण विभाग) द्वारे केली जाऊ शकते.
- 2012 ते 2022 पर्यंत त्याच्या नावात किंवा आडनावात कोणताही बदल करण्यात आलेला नाही किंवा त्याने UPSC ला स्वतःबद्दल कोणतीही चुकीची माहिती दिली नाही.
- यूपीएससीने बायोमेट्रिक डेटाद्वारे ओळख सत्यापित केली. आयोगाला कोणताही कागदपत्र डुप्लिकेट किंवा बनावट आढळला नाही.
- तपशीलवार अर्ज फॉर्म (DAF) मध्ये शैक्षणिक प्रमाणपत्रे, आधार कार्ड, जन्मतारीख आणि वैयक्तिक माहितीसह इतर सर्व डेटा बरोबर राहतात.
यूपीएससीने सांगितले- पूजाला दोनदा वेळ दिला, पण उत्तर आले नाही
- पूजाने नियम तोडले: UPSC ने सांगितले की ओळख बदलण्यासाठी आणि नागरी सेवा परीक्षा निर्धारित मर्यादेपेक्षा जास्त दिल्याबद्दल 18 जुलै रोजी कारणे दाखवा नोटीस (SCN) जारी करण्यात आली होती. त्यात पूजाला 25 जुलैपर्यंत उत्तर द्यायचे होते, पण तिने तिच्या जबाबासाठी आवश्यक कागदपत्रे गोळा करण्यासाठी 4 ऑगस्टपर्यंत वेळ मागितला होता. आयोगाने सांगितले की, त्यांना 30 जुलै रोजी दुपारी 3.30 वाजेपर्यंत पुन्हा वेळ दिला होता, परंतु त्यांनी प्रतिसाद दिला नाही.
- 15,000 डेटा तपासला, पूजाने किती प्रयत्न केले हे माहित नाही: खेडकरच्या प्रकरणामुळे, UPSC ने 2009 ते 2023 पर्यंत 15,000 हून अधिक शिफारस केलेल्या उमेदवारांच्या डेटाची तपासणी केली. असे आढळून आले की त्यांच्या व्यतिरिक्त, इतर कोणत्याही उमेदवाराने CSE नियमांनुसार निर्धारित केलेल्या प्रयत्नांपेक्षा जास्त प्रयत्न केले नाहीत. मिस पूजा मनोरमा दिलीप खेडकर हिची केस एकच होती. तो केवळ त्याचे नावच नाही तर त्याच्या पालकांची नावे देखील अनेक वेळा बदलून परीक्षेला बसला होता, त्यामुळे UPSC ची मानक कार्यप्रणाली (SOP) त्याच्या प्रयत्नांची संख्या ट्रॅक करू शकली नाही. UPSC आपली SOP अधिक मजबूत करण्याच्या प्रक्रियेत आहे, जेणेकरून भविष्यात अशा प्रकरणांची पुनरावृत्ती होणार नाही.
पूजाचा मुद्दा कसा समोर आला; लाल दिवा घेऊन ऑडी कारमध्ये कार्यालय गाठले, वरिष्ठ अधिकाऱ्याला धमकावले पूजा पुण्यात प्रशिक्षणार्थी अधिकारी म्हणून प्रशिक्षण घेत होत्या. यावेळी त्यांनी सुविधांची मागणी केल्याचा आरोप करण्यात आला. वरिष्ठ अधिकाऱ्याच्या दालनात अतिक्रमण झाल्याची तक्रारही समोर आली आहे. त्याच्या वैयक्तिक ऑडी कारमध्ये लाल दिवा आणि ‘महाराष्ट्र सरकार’ची प्लेट लावली.
पुण्याचे जिल्हाधिकारी सुहास दिवसे यांनी पूजाविरोधात तक्रार केली होती, त्यानंतर तिची वाशिम येथे बदली करण्यात आली होती. त्यानंतर या प्रकरणाची चौकशी केली असता त्याने यूपीएससीमध्ये निवड होण्यासाठी बनावट कागदपत्रांचाही वापर केल्याचे निष्पन्न झाले. त्यानंतर त्याच्याविरोधात चौकशी सुरू झाली तेव्हा अनेक खुलासे समोर आले.
ज्या ऑडी कारवर पूजा तिच्या पोस्टिंगच्या वेळी लाल-निळे दिवे आणि महाराष्ट्र सरकारचे स्टिकर्स लावून फिरत होती, तिच्यावर २६ हजार रुपयांचा दंड थकित आहे.
अपंगत्व प्रमाणपत्राशी संबंधित 4 वाद
- अपंगत्व प्रमाणपत्रात पूजा खेडकर यांचा पत्ता ‘प्लॉट नं. 53, देहू आळंदी रोड, तळवडे, पिंपरी चिंचवड, पुणे’ असा लिहिला होता. तर या पत्त्यावर घर नसून थर्मोव्हर्टा इंजिनिअरिंग कंपनी नावाचा कारखाना आहे. जप्त करण्यात आलेली पूजा यांची ऑडी या कंपनीच्या नावावर नोंदणीकृत होती.
- सरकारी नियमांनुसार, अपंगत्व प्रमाणपत्रासाठी आधार कार्ड अनिवार्य आहे, परंतु पूजा यांच्या प्रमाणपत्रात रेशनकार्डचा वापर करण्यात आला.
- अपंग कोट्यातून यूपीएससीमध्ये निवड झाल्यानंतर पूजा यांची अनेक अपंगत्व प्रमाणपत्रे बाहेर आली आहेत. पूजा खेडकर यांनी 2018 आणि 2021 मध्ये अहमदनगर जिल्हा सिव्हिल हॉस्पिटलने UPSC कडे दिलेले 2 अपंगत्व प्रमाणपत्र सादर केले होते.
- पूजा यांनी त्यांच्या अपंगत्वाच्या प्रमाणपत्राची पुष्टी करण्यासाठी दिल्लीत वैद्यकीय तपासणीसाठी अनेक भेटी घेतल्या होत्या, परंतु नंतर त्यांनी एका खासगी रुग्णालयात केलेला अहवाल यूपीएससीकडे सादर केला.
- पूजा खेडकर यांचे लोकोमीटर प्रमाणपत्र तयार करताना कोणतीही चूक झाली नसल्याचे यशवंत राव चव्हाण मेमोरियल (वायसीएम) रुग्णालयाने स्पष्ट केले आहे. प्रमाणपत्रात पूजा यांना 7% लोकोमीटर अपंग असल्याचे नमूद करण्यात आले आहे. हे रुग्णालय पिंपरी चिंचवड महानगरपालिका चालवते.