महाराष्ट्रातील अर्न्स्ट अँड यंग (EY) कंपनीच्या पुणे कार्यालयात 26 वर्षीय सीए अ‍ॅना सेबॅस्टियन हिच्या मृत्यूची चौकशी करण्यासाठी कामगार विभागाचे अधिकारी मंगळवारी (24 सप्टेंबर) आले. चौकशीत EY कंपनी 2007 पासून राज्याच्या परवानगीशिवाय पुण्यात कार्यरत असल्
.
महाराष्ट्राचे अतिरिक्त कामगार आयुक्त शैलेंद्र पोळ म्हणाले की, कंपनीकडे शॉप आणि आस्थापना कायद्यांतर्गत दिलेले प्रमाणपत्र नाही. हा कायदा कर्मचाऱ्याला कोणत्याही कंपनीत जास्तीत जास्त 9 तास (आठवड्याचे 48 तास) काम करण्याची परवानगी देतो. यावर उत्तर देण्यासाठी EY कंपनीला 7 दिवसांची मुदत देण्यात आली आहे.
वास्तविक अ‍ॅनाचा मृत्यू 20 जुलै रोजी हृदयविकाराच्या झटक्याने झाला. रिपोर्ट्सनुसार, कामाच्या दबावामुळे तिला हृदयविकाराचा झटका आला. मृत्यूपूर्वी काही दिवस अगोदर तिचे आई-वडील तिला भेटण्यासाठी पुण्यात आले होते. त्यावेळी तिने त्यांच्याकडे छातीत दुखत असल्याची तक्रार केली होती. डॉक्टरांनी तपासल्यानंतर कार्यालयातील कामाच्या ताणामुळे अ‍ॅना चिंतेत असल्याचे दिसून आले.
अ‍ॅना मार्चमध्ये कंपनीत रुजू, 5 महिन्यांतच निधन
केरळचे रहिवासी असलेली सीए अ‍ॅना 19 मार्च रोजी अर्न्स्ट अँड यंग कंपनीत रुजू झाली. 6 जुलै रोजी अॅनाचे आई-वडील पुण्यात तिला भेटायला आले होते. त्यावेळी तिने त्यांच्याकडे छातीत दुखत असल्याची तक्रार केली होती. डॉक्टरांनी तपासल्यानंतर कार्यालयातील कामाच्या ताणामुळे अ‍ॅना चिंतेत असल्याचे दिसून आले.
अ‍ॅनाच्या पालकांचे म्हणणे आहे की, त्यांची मुलगी डॉक्टरांना भेटून कार्यालयात परतली होती. रात्री उशिरा घरी आली आणि दुसऱ्या दिवशी सकाळी पुन्हा निघून गेली. त्यानंतर 20 जुलै रोजी तिचे निधन झाले. ज्या कंपनीसाठी ती काम करत होती, तेथील एकही जण तिच्या अंत्यसंस्काराला आला नाही.
अ‍ॅनाच्या मृत्यूपूर्वी अनेक कर्मचाऱ्यांचे राजीनामे
अ‍ॅनाची आई अनिता ऑगस्टिन यांनी कंपनीचे अध्यक्ष राजीव मेमाणी यांना पत्र लिहून त्यांच्या कंपनीतील विषारी कार्यसंस्कृती सुधारण्याची विनंती केली होती. त्या असेही म्हणाल्या होत्या की, कामाच्या ताणामुळे अनेक कर्मचाऱ्यांनी राजीनामा दिला होता. पण त्यांच्या मुलीच्या बॉसने तिला राजीनामा देण्यापासून रोखले होते.
तसेच बाकीच्या टीमचे मत तुला बदलावे असेही तिला सांगितले होते. अॅनाचे मॅनेजर अनेकदा क्रिकेट सामन्यांवेळी मीटिंगचे वेळापत्रक बदलत. दिवसअखेर ते तिच्याकडे काम सोपवायचे, त्यामुळे तिचा ताण वाढत होता.
काँग्रेस-भाजप आमने-सामने
22 सप्टेंबर: सीतारामन म्हणाल्या- सीएमध्ये आत्मविश्वासाचा अभाव होता केंद्रीय अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांनी 22 सप्टेंबर रोजी सीए अ‍ॅनाच्या निधनावर भाष्य केले होते. त्या म्हणाल्या होत्या की, महिला सीए कामाचे दडपण सहन करू शकली नाही. दबाव सहन करण्याची शक्ती देवाकडून येते, म्हणून देवाचा शरण जा.
यावर शिवसेना खासदार प्रियांका चतुर्वेदी म्हणाल्या की, सीएच्या अभ्यासादरम्यान अॅनामध्ये दबाव सहन करण्याची ताकद निर्माण झाली होती, परंतु विषारी कार्यसंस्कृती आणि दीर्घकाळ काम केल्यामुळे तिला आपला जीव गमवावा लागला. तुम्ही पीडितेची अवहेलना करू नका. थोडे संवेदनशील व्हा. तुम्ही प्रयत्न केल्यास देव तुम्हाला मदत करेल.
काँग्रेसचे सरचिटणीस म्हणाले – हे विधान अमानवीय काँग्रेस सरचिटणीस के सी वेणुगोपाल यांनीही या प्रकरणी सितारामन यांच्यावर निशाणा साधला होता. ते म्हणाले होते की, अ‍ॅनाच्या कुटुंबीयांनी तिला घरी तणावाचे व्यवस्थापन शिकवायला हवे होते, हे अर्थमंत्र्यांचे विधान अन्यायकारक आणि अमानुष आहे. पीडितेला दोष देण्याचा हा प्रकार घृणास्पद आहे. अशा विधानांमुळे जो राग आणि द्वेष जाणवतो तो शब्दांत व्यक्त करणे कठीण आहे.
वेणुगोपाल म्हणाले-
अॅनाचे आई-वडील अजूनही या दुःखातून सावरण्याचा प्रयत्न करत आहेत. विषारी कार्यालयीन वातावरणाच्या या बातमीनंतर कॉर्पोरेट पद्धतींवर प्रामाणिक चर्चा सुरू व्हायला हवी होती. जेणेकरून कर्मचाऱ्यांच्या सुरक्षेसाठी आवश्यक ते बदल करता येतील.
सीतारामन यांचे स्पष्टीकरण – मी व्हिक्टिम शेमिंगे केले नाही आपल्या विधानावरून वाद निर्माण झाल्यानंतर अर्थमंत्र्यांनी स्पष्टीकरण दिले की, मी व्हिक्टिम शेमिंग केले नाही किंवा माझा तसा हेतूही नव्हता. मी स्पष्टपणे सांगितले होते की सीए सारखी कठीण परीक्षा उत्तीर्ण झाल्यानंतर तिच्यावर खूप दबाव होता. मी कोणाचेही नाव घेतले नाही, ना महिलेचे, ना कंपनीचे.
तामिळनाडूच्या विद्यापीठात जिथे मी भाषण देत होते, तिथे विद्यार्थ्यांसाठी आणि सुविधांसाठी ध्यानमंदिर बांधण्यात आले आहे. याच संदर्भात मी सांगितले की, विद्यार्थ्यांमधील आंतरिक शक्ती विकसित करणे किती महत्त्वाचे आहे. या घटनेने मलाही दु:ख झाले. संस्था आणि कुटुंबांना मुलांना आधार द्यावा लागतो याकडे मी फक्त लक्ष वेधले. कामगार मंत्रालयाने या प्रकरणाच्या चौकशीचे आदेश दिले आहेत.
21 सप्टेंबर : राहुल यांचा अ‍ॅनाच्या कुटुंबीयांशी संवाद
राहुल गांधी यांनी 21 सप्टेंबर रोजी अ‍ॅनाच्या कुटुंबीयांशी व्हिडिओ कॉलवर चर्चा केली होती. यावेळी त्यांनी हा मुद्दा संसदेत मांडण्याची ग्वाही दिली. राहुल यांनी AIPC चेअरमन प्रवीण चक्रवर्ती यांना अ‍ॅनाच्या स्मरणार्थ जनजागृती मोहीम राबविण्याचे निर्देश दिले, जेणेकरून नोकरी शोधणाऱ्यांच्या हिताचे रक्षण करता येईल.
ते म्हणाले, कॉर्पोरेट व्यावसायिकांसाठी काँग्रेस लवकरच हेल्पलाइन क्रमांक जारी करेल. यामध्ये कामाचा ताण आणि कार्यसंस्कृती या विषयांवर चर्चा करता येईल. त्यामुळे कॉर्पोरेट क्षेत्रात काम करणाऱ्यांच्या अडचणी दूर होतील.