शिवराज पाटील चाकूरकर- अनुभवी नेतृत्वाची, साधेपणाची आणि शिस्तबद्ध कार्यपद्धतीची ओळख: ग्रामीण पायातून घडलेले नेतृत्व – Mumbai News

.

लातूर जिल्ह्यातील चाकूर तालुक्यातून उदयास आलेले शिवराज पाटील चाकूरकर हे नाव आज स्थानिक स्वराज्य संस्था, ग्रामीण विकास आणि शैक्षणिक क्षेत्रातील उपक्रमांमुळे व्यापकपणे चर्चेत आहे. शांत स्वभाव, स्पष्ट बोलणे आणि सातत्याने कामाला प्राधान्य देणारी वृत्ती ही त्यांच्या नेतृत्वशैलीची ओळख मानली जाते. राजकारणात प्रवेश केलेल्या अनेक नव्या चेहऱ्यांमध्ये शिवराज पाटील चाकूरकर हे व्यक्तिमत्त्व वेगळे ठरते, कारण त्यांनी सत्ता किंवा पदापेक्षा कामाला अधिक महत्त्व दिले आहे. चाकूर तालुक्यातील विविध सामाजिक उपक्रमांमध्ये त्यांचा सातत्याने सहभाग दिसतो आणि त्यामुळे ते एक विश्वासार्ह समाजनेते म्हणून ओळखले जातात. शिवराज पाटील चाकूरकर हे भारतीय राजकारणातील स्वच्छ, प्रामाणिक आणि अभ्यासू नेत्याचे प्रतीक मानले जातात. राज्यापासून दिल्लीतील सत्ता, केंद्रापर्यंत त्यांनी उच्च पदे भूषवली, पण तरीही त्यांनी कधीही आक्रमक राजकारणाचा अवलंब केला नाही.

बालपण आणि शिक्षण : ग्रामीण पायातून घडलेली नेतृत्वाची पायाभरणी

शिवराज पाटील चाकूरकर यांचा जन्म साध्या शेतकरी कुटुंबात. कुटुंबाची आर्थिक स्थिती मर्यादित असली तरी शिक्षणाबाबत घरात नेहमी सकारात्मक वातावरण होते. लहानपणापासूनच शिस्त, मेहनत आणि प्रामाणिकपणा या मूल्यांचा त्यांच्या स्वभावावर खोलवर परिणाम झाला. ग्रामीण भागातील सामान्य विद्यार्थ्यांप्रमाणेच त्यांनी शिक्षणाची वाटचाल केली, पण शैक्षणिक गुणवत्तेबाबत ते सदैव कटाक्षाने प्रयत्नशील राहिले. त्यांचे प्राथमिक व माध्यमिक शिक्षण चाकूर तालुक्यातील स्थानिक शाळांमधून पार पडले. महाविद्यालयीन काळात त्यांना सामाजिक कामांची विशेष आवड निर्माण झाली. युवक मंडळे आणि विद्यार्थी संघटनांमध्ये काम करताना नेतृत्वाची ताकद त्यांच्यात विकसित झाली. ग्रामीण भागातील बेरोजगारी, पायाभूत सुविधांची कमतरता आणि शिक्षणात जाणवणाऱ्या अडचणी त्यांनी जवळून पाहिल्या. याच काळात समाजासाठी काहीतरी करायचे हे ध्येय त्यांच्या मनात घट्ट रुजले.

जन्म आणि शिक्षण

सामाजिक कार्यातून राजकारणाकडे वाटचाल

महाविद्यालयीन शिक्षणानंतर शिवराज पाटील चाकूरकर यांनी गाव आणि तालुक्यातील सामाजिक प्रश्नांना प्राधान्य देण्यास सुरुवात केली. शेतकरी सल्ला शिबिरे, युवकांसाठी रोजगार मार्गदर्शन यामध्ये त्यांनी नेतृत्व केले. त्यांची कार्यशैली संयमी, प्रभावी आणि परिणामकारक अशी राहिली. त्यांच्या सामाजिक उपक्रमांमुळे त्यांची ओळख स्थानिक प्रशासन आणि राजकीय वर्तुळात वाढू लागली. गांवपातळीवरील समस्यांचा अभ्यास करताना त्यांनी जाणीवपूर्वक राजकीय क्षेत्राकडे वळण्याचा निर्णय घेतला. राजकारणात प्रवेश हा त्यांच्यासाठी सत्तेचा मार्ग नव्हता, तर समाजकार्यासाठी अधिक मोठी व्यासपीठ मिळवण्याचा प्रयत्न होता. स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुकांमध्ये त्यांनी सक्रिय भूमिका घेतली. सार्वजनिक प्रश्नांवर सातत्याने आवाज उठवणे, ग्रामसभांमध्ये भाग घेणे, भ्रष्टाचार व निष्क्रियतेवर उघडपणे टीका करणे यामुळे ते लवकरच लोकांमध्ये लोकप्रिय झाले. त्यांच्या संवादकौशल्यामुळे आणि समस्यांवरील सखोल अभ्यासामुळे ते सर्वसामान्यांना सहज पटत गेले.

नगरपालिकेतून सुरू झालेला प्रवास थेट दिल्लीपर्यंत

केंद्रीय मंत्रिमंडळातील महत्त्वाच्या जबाबदाऱ्या

इंदिरा गांधी व राजीव गांधी यांच्या मंत्रिमंडळात—

1991–1996 : लोकसभा अध्यक्षपद

शांत, संयमी आणि नियमप्रिय नेते म्हणून त्यांची ओळख याच काळात अधिक दृढ झाली. लोकसभा अध्यक्षपद भूषवताना त्यांनी अनेक संसदीय रितीरिवाज दृढ केले.

2004–2008 : केंद्रीय गृहमंत्रीपद

2004 मध्ये लोकसभेत पराभव झाल्यानंतरही काँग्रेसने त्यांच्या अनुभवाचा सन्मान ठेवत त्यांना राज्यसभेतून केंद्रीय गृहमंत्रीपदाची धुरा सोपवली.

2004 ते 2008 या काळात त्यांनी देशाच्या अंतर्गत सुरक्षेसंदर्भात अनेक महत्त्वपूर्ण निर्णय घेतले.

26/11 नंतरचा राजीनामा

26 नोव्हेंबर 2008 रोजी मुंबईवर झालेले दहशतवादी हल्ले हा देशाच्या सुरक्षाव्यवस्थेचा काळा दिवस ठरला. या घटनेनंतर त्यांच्या गृहमंत्रिपदावर टीका झाली. जबाबदारी स्वीकारत शिवराज पाटील चाकूरकर यांनी 30 नोव्हेंबर 2008 रोजी स्वेच्छेने राजीनामा दिला. त्यांचा हा निर्णय त्या काळात त्यांच्या नैतिकतेचे आणि जबाबदार नेतृत्वाचे प्रतीक ठरला.

नेतृत्वशैली : लोकांमध्ये मिसळणारा, व्यवहारकुशल आणि स्पष्टवक्ते

शिवराज पाटील चाकूरकर यांच्या व्यक्तिमत्त्वातील सर्वात मोठी ताकद म्हणजे त्यांचा जमिनीवरचा संपर्क. चाकूर तालुक्यातील प्रत्येक प्रभागात जाऊन प्रत्यक्ष संवाद साधण्याची त्यांची सवय आजही कायम आहे. त्यांची बैठकशैली अक्राळविक्राळ राजकारण्यांसारखी नसून शांत, विचारपूर्वक आणि चर्चेसाठी खुली अशी आहे. प्रश्नांची सखोल जाण, आकडेवारीसह विश्लेषण आणि स्पष्ट भूमिका मांडण्याची क्षमता यामुळे ते स्थानिक प्रशासनालाही पटवून देतात. त्यांचा मतदारांशी असलेला सहज संवाद हा त्यांच्या लोकप्रियतेचा मुख्य गाभा मानला जातो. लोकांच्या तक्रारी ऐकून घेणे, त्यावर तातडीने पावले उचलणे आणि कामाच्या प्रगतीचा आढावा घेणे, हे त्यांच्या दैनंदिन कामात नेहमी दिसते.

अखंड कार्य, स्वच्छ प्रतिमा आणि अभ्यासू नेतृत्व

शिवराज पाटील चाकूरकर यांनी कोणत्याही पदावर असताना कायम शांतपणे, अभ्यासपूर्वक आणि कोणत्याही दिखाव्याशिवाय काम केले. त्यांनी कधीही आक्रमक, संघर्षपूर्ण किंवा सनसनाटी राजकारणाचा मार्ग स्वीकारला नाही. त्यांचा मोजक्या शब्दांत बोलण्याचा आणि तितक्याच प्रभावीपणे मुद्दे मांडण्याचा स्वभाव आजही अनेकांना आदर्श वाटतो.

गीतेची तुलना कुराणशी केल्याने वादात

शिवराज पाटील यांनी गीता आणि कुराणची तुलना करणारे वादग्रस्त विधान केले होते. ते म्हणाले होते की, जिहाद केवळ इस्लाममध्येच नाही, तर भगवद्गीता आणि ख्रिश्चन धर्मातही अस्तित्वात आहे. पाटील म्हणाले की, गीतेत भगवान श्रीकृष्णाने अर्जुनाला जिहादबद्दल सांगितले. 2022 मध्ये, माजी केंद्रीय मंत्री मोहसिना किडवाई यांच्या चरित्राच्या प्रकाशनादरम्यान, शिवराज पाटील म्हणाले होते की, केवळ कुराणातच नाही, तर गीतेच्या एका भागात, भगवान श्रीकृष्ण अर्जुनाला जिहादबद्दल सांगतात. हे फक्त कुराण किंवा गीतेतच नाही, तर ख्रिश्चन धर्मातही आहे. ख्रिश्चनांनी असेही लिहिले आहे की ते केवळ शांतता प्रस्थापित करण्यासाठी आलेले नाहीत, तर त्यांच्यासोबत तलवारीही घेऊन आले आहेत.

राजकीय प्रवास