kidneys Dieses: पोटापाण्यासाठी आपण सर्वजण काहीना काही नोकरीधंदा करत असतो. प्रत्येक कामाचं स्वरुप वेगळ असतं. तिथलं वातावरण, कामाची पद्धत, कामाचे तास या सर्वाचा परिणाम आपल्या शरिरावर कळत नकळत होत असतो. विशेषत: किडनीवर होत असतो. किडनीवर वाईट परिणाम करणाऱ्या अशा 4 कोणत्या नोकऱ्या आहेत? सविस्तर जाणून घेऊया
उष्ण हवामानात सतत श्रम
बांधकाम साइटवर, रस्ते बांधकामात, कारखान्यांच्या भट्ट्याजवळ किंवा शेतात तीव्र उन्हात लोक दिवसभर घाम गाळतात. तेव्हा शरीरातील पाण्याची कमतरता (डिहायड्रेशन) वाढते. यामुळे किडनीवर अतिरिक्त ताण येतो आणि ती हळूहळू खराब होऊ लागते. अशा कामगारांमध्ये किडनी आजारांची शक्यता सामान्य लोकांपेक्षा कितीतरी पट जास्त असते. याची लक्षणे उशीरा दिसतात, म्हणून नियमित तपासणी आवश्यक असल्याचे अमेरिका व थाईलंडच्या अभ्यासात असे दिसून आले आहे.
रसायने व विषारी वायूंच्या सहवासातील व्यवसाय
पेंट, बॅटरी, चिकट द्रव्ये, टॅनरी किंवा विविध कारखान्यांमध्ये कामगार रोज विषारी रसायनांशी थेट स्पर्श करतात, तेव्हा ते शरीरात साठून किडनीच्या पेशींना हानी पोहोचवत असतात हे त्यांच्या लक्षातही येत नाही. सीसे, कॅडमियम व पारा सारख्या अवजड धातूंचा धोका तर प्रचंड असतो. मायनिंग, वेल्डिंग, पेंटिंग किंवा केमिकल प्लांट्समध्ये कार्यरत असणाऱ्यांना किडनी विकाराची धास्ती दुप्पट होते. ट्रायक्लोरोएथिलीन व टॉल्यूनसारखे सॉल्व्हेंट्स दीर्घकाळात फिल्टरिंग क्षमता गळतात, ज्याचा परिणाम क्रॉनिक किडनी डिसीज (सीकेडी) म्हणून होत असल्याचे दिसून आले आहे.
दीर्घकालीन मानसिक दबाव
कार्यालयीन कामात सतत टेन्शन, बदलणाऱ्या शिफ्ट्स, झोपेची कमतरता आणि अनियमित आहारामुळे रक्तदाब वाढतो आणि शरीराचे चयापचय बिघडते. याचा थेट फटका किडनीला बसतो. एका संशोधनानुसार, अशा तणावग्रस्त नोकऱ्यांमध्ये कार्यरत व्यक्तींमध्ये किडनीची कार्यक्षमता हळूहळू घसरते. हे वाढते कारण रक्त शुद्धीकरण प्रक्रिया बाधित होते. ज्यामुळे शरीरात घाण जमा होते. ऑफिस वर्कर्समध्ये हे प्रमाण वाढत असल्याचे चित्र गेल्या काही वर्षांपासून दिसत आहे.
विषारी धातू आणि गॅस-संपर्कातील उद्योग
बॅटरी उत्पादन, खाणकाम किंवा धातू प्रक्रिया उद्योगांमध्ये अवजड धातूंचा रोजचा सहवास असतो. किडनीच्या कार्यावर ते दीर्घकालीन विषारी परिणाम करतात. हे रसायने रक्तप्रवाहात मिसळून फिल्टर्स नष्ट करतात. अशा वातावरणात काम करणाऱ्यांमध्ये किडनी विकाराची शक्यता सामान्यपेक्षा 3-4 पट अधिक असते. सूज, थकवा किंवा मूत्रातील बदल अशी लक्षणे दिसतात.
काय घ्याल काळजी?
किडनी आजारांना दूर ठेवण्यासाठी पाणी भरपूर प्या, ब्रेक घ्या, सुरक्षित वस्त्रे वापरा, नियमित किडनी तपास करा आणि जीवनशैली संतुलित ठेवा. लवकर निदानाने मोठी हानी टाळता येते, असे संशोधनात म्हटलंय.
FAQ
१. कोणत्या प्रकारच्या नोकऱ्या किडनीसाठी सर्वात धोकादायक मानल्या जातात?
उत्तर: उष्ण हवामानात सतत शारीरिक श्रम करावे लागणाऱ्या नोकऱ्या (उदा. बांधकाम, रस्तेकाम, शेती, भट्टीजवळील काम), विषारी रसायने व अवजड धातूंच्या संपर्कात येणाऱ्या नोकऱ्या (उदा. पेंटिंग, वेल्डिंग, बॅटरी उत्पादन, खाणकाम, टॅनरी, केमिकल प्लांट) आणि सतत मानसिक तणाव व अनियमित जीवनशैली असलेल्या नोकऱ्या (उदा. कॉर्पोरेट ऑफिस जॉब्स, बदलत्या शिफ्ट्स) या किडनीसाठी सर्वात जास्त धोकादायक मानल्या जातात.
२. या नोकऱ्यांमुळे किडनी कशी खराब होते?
उत्तर: तीव्र उन्हात काम केल्याने डिहायड्रेशन होऊन किडनीवर सतत ताण येतो.
सीसा, कॅडमियम, पारा, ट्रायक्लोरोएथिलीनसारखी विषारी रसायने व धातू रक्तात मिसळून किडनीच्या फिल्टरिंग पेशी नष्ट करतात.
मानसिक तणावामुळे रक्तदाब वाढतो, झोप व आहार बिघडतो, ज्यामुळे किडनीची रक्त शुद्ध करण्याची क्षमता हळूहळू कमी होते. परिणामी क्रॉनिक किडनी डिसीज (CKD) होण्याचा धोका वाढतो.
३. अशा नोकरी करणाऱ्यांनी किडनीचे आरोग्य कसे जपावे?
उत्तर: भरपूर पाणी प्या (दिवसभरात वारंवार थोडे थोडे), नियमित ब्रेक घ्या, काम करताना सुरक्षित कपडे-मास्क-ग्लोव्हज वापरा, दर ६-१२ महिन्यांनी किडनी फंक्शन टेस्ट (सीरम क्रिएटिनिन, युरिन रूटीन) करून घ्या, तणाव कमी करा, झोप व आहार नियमित ठेवा. लवकर निदान केल्यास मोठी हानी टाळता येते.