Eye Blackout Symptoms: कधीकधी डोळ्यांसमोर अचानक पूर्ण अंधार पडतो, असा प्रसंग अनेकांच्या आयुष्यात येतो. बहुतांश जण याकडे दुर्लक्ष करतात. तर काहीजण असं का होत असेल याचा विचार करतात. डोळ्यासमोर अंधारे येण्यामागची कारणे काय आहेत? त्यामुळे तुम्हाला भविष्यात कोणती मोठी समस्या निर्माण होऊ शकते? सविस्तर जाणून घेऊया.
रक्तदाब अचानक खाली येणे
झोपेतून किंवा बसलेल्या स्थितीतून अचानक उभे राहिल्यावर रक्तदाब खाली पडतो. मेंदूपर्यंत रक्त व ऑक्सिजन कमी पोहोचल्याने काही सेकंदांसाठी डोळ्यांसमोर पूर्ण काळोख पडतो. यासोबत चक्कर येणे, डोके हलके वाटणे किंवा पाय खालील भाग सुन्न होणे अशी लक्षणे दिसतात. हे वयस्कर व्यक्ती, डिहायड्रेशन किंवा काही औषधांमुळे जास्त होते.
मायग्रेन
डोकेदुखी येण्यापूर्वी 10 ते 30 मिनिटे काही लोकांना दृष्टीची विचित्र लक्षणे जाणवतात – चमकदार झिगझॅग रेषा, ठिणग्या किंवा एका भागात दृष्टी नाहीशी होणे. काहींना तर दोन्ही डोळ्यांसमोर पूर्ण अंधार येतो. ही लक्षणे गेल्यावरच डोकेदुखी सुरू होते. मायग्रेन असलेल्यांमध्ये हे वारंवार दिसते.
मिनी-स्ट्रोक
मेंदूला रक्त पुरवणाऱ्या रक्तवाहिनीत तात्पुरती अडथळा आल्याने अचानक दृष्टी जाऊ शकते. फक्त काळोख येण्याऐवजी एका बाजूला अंधूकपणा, हात-पाय कमजोर होणे, बोलणे अडखळणे अशी लक्षणेही येऊ शकतात. ही लक्षणे 5-10 मिनिटांत बरी होतात, पण पूर्ण स्ट्रोकची ही आगाऊ चेतावणी असते. ताबडतोब डॉक्टरांकडे जाणे गरजेचे.
रेटिना सरकणे
डोळ्याच्या मागील पडद्याला (रेटिना) अचानक ताण आल्यास किंवा फाटल्यास पडदा आपल्या जागेवरून सरकतो. यामुळे अचानक अनेक काळे ठिपके, प्रकाशाच्या चमका किंवा एका बाजूला काळा पडदा पडल्यासारखे वाटते. उपचारात उशीर झाल्यास कायमस्वरूपी अंधत्व येऊ शकते.
इतर गंभीर कारणे
काचबिंदूचा इस्केमिक अटॅक, डोळ्यांत रक्तस्राव, मेंदूतील गाठ किंवा हृदयाच्या ठोक्यात अडथळा यामुळेही अचानक दृष्टी जाऊ शकते. ही लक्षणे वारंवार येत असतील, वेदना असतील किंवा हात-पाय सुन्न पडत असतील तर त्वा त्वरित रुग्णालयात जाणे आवश्यक आहे. काही सेकंदांचा किरकोळ काळोख असो वा पूर्ण ब्लॅकआउट, एकदाही असे झाल्यास डोळ्यांची आणि मेंदूची तपासणी करून घेणे सुरक्षित आहे. लवकर निदान केल्यास मोठी हानी टाळता येते, हे लक्षात असू द्या.
FAQ
१. प्रश्न : मी बसलेल्या जागेवून अचानक उभा राहिलो की डोळ्यांसमोर ४-५ सेकंद पूर्ण काळोख पडतो. हे धोकादायक आहे का?
उत्तर : बहुतेक वेळा हे ऑर्थोस्टॅटिक हायपोटेन्शनमुळे होते, म्हणजे रक्तदाब अचानक खाली पडतो. हे वयस्कर लोक, पाणी कमी प्यायलेले किंवा काही औषधे घेणाऱ्यांमध्ये सामान्य आहे. धोकादायक नसले तरी वारंवार होत असेल तर डॉक्टरांना भेटा, कारण यामागे हृदयाचे आजार किंवा रक्ताल्पता असू शकते.
२. प्रश्न : डोळ्यांसमोर काळोख येण्याबरोबर डोकेदुखीही येते आणि आधी प्रकाशाच्या झिगझॅग रेषा दिसतात. याचा अर्थ काय?
उत्तर : ही मायग्रेनच्या ऑऱ्याची (Migraine with Aura) लक्षणे आहेत. साधारण १०-३० मिनिटे ही दृष्टीची लक्षणे राहतात आणि नंतर तीव्र डोकेदुखी सुरू होते. हे मेंदूच्या रक्तवाहिन्यांच्या तात्पुरत्या बदलांमुळे होते. मायग्रेनचा त्रास असणाऱ्यांना हे २०-३०% लोकांना होतेच. तरीही पहिल्यांदाच झाल्यास एकदा नेत्रतज्ज्ञ व न्युरोलॉजिस्टला दाखवावे.
३. प्रश्न : अचानक एका डोळ्याने दिसेनासे झाले आणि काळण्यात काळे ठिपके-चमक दिसले. किती वेळात डॉक्टरांकडे जावे?
उत्तर : हे रेटिना अलग होण्याचे (Retinal Detachment) किंवा रेटिनल व्हेन ऑक्लूजनचे अत्यंत गंभीर लक्षण आहे. २४ ते ४८ तासांच्या आत उपचार न झाल्यास त्या डोळ्याची दृष्टी कायमची जाऊ शकते. असे झाल्यास लगेच जवळच्या नेत्ररुग्णालयात किंवा आपत्कालीन विभागात जा – एक मिनिटही वाया घालवू नका!