जगभरात स्तनाच्या कर्करोगाचे रुग्ण सतत नोंदवले जात आहेत. अलिकडेच, जागतिक आरोग्य संघटनेने (WHO) एका अहवालात म्हटले आहे की २०५० पर्यंत दरवर्षी सुमारे ३२ लाख (३.२ दशलक्ष) स्तनाच्या कर्करोगाचे नवीन रुग्ण आढळतील. येत्या काळात हा आजार किती भयानक रूप धारण करणार आहे हे या आकडेवारीवरून स्पष्ट होते. अशा परिस्थितीत, महिलांनी जागरूक राहणे आणि त्याची लक्षणे काळजीपूर्वक समजून घेणे खूप महत्वाचे आहे, जेणेकरून हा आजार वेळेत ओळखता येईल आणि त्यावर उपचार करता येतील.
डॉ. आकांक्षा श्रीवास्तव यांनी त्यांच्या इंस्टाग्राम पेजवर स्तनाच्या कर्करोगाच्या स्व-तपासणीशी संबंधित एक महत्त्वाची माहिती शेअर केली आहे. या चाचणीद्वारे, त्यांनी सांगितले की तुम्ही काही मिनिटांत आरशासमोर उभे राहून स्तनाच्या कर्करोगाची सुरुवातीची लक्षणे तपासू शकता.
महिलांमध्ये स्तनाचा कर्करोग सामान्य
डॉ. आकांक्षा श्रीवास्तव म्हणतात की सध्या भारतातील महिलांमध्ये सर्वात सामान्य कर्करोग म्हणजे स्तनाचा कर्करोग. चिंताजनक बाब म्हणजे या कर्करोगामुळे महिलांचा मृत्यूदरही खूप जास्त आहे. अशा परिस्थितीत महिलांनी या आजाराबाबत जागरूक असणे खूप महत्वाचे झाले आहे. स्त्रीरोगतज्ज्ञ म्हणतात की यासाठी महिलांनी महिन्यातून एकदा नियमितपणे त्यांचे स्तन तपासले पाहिजेत. ही एक सोपी आणि महत्त्वाची पद्धत आहे, ज्याद्वारे लक्षणे ओळखता येतात.
कोणती चाचणी कराल?
ती पुढे म्हणते की जर तुमचे वय ३५ वर्षांपेक्षा जास्त असेल, तर मासिक पाळी संपल्यानंतर दर महिन्याला एकदा स्वतः स्तन तपासणी करा. मासिक पाळीनंतर ही प्रक्रिया चांगली असते कारण त्या वेळी स्तनाच्या ऊती मऊ असतात, त्यामुळे यावेळी ते चांगले असते.
निपल्समध्ये दिसतो बदल?
सर्वप्रथम, आरशासमोर उभे राहून तुमच्या दोन्ही स्तनांची तपासणी करा. आकारात कोणताही फरक नाही का याकडे लक्ष द्या. कोणताही भाग आतल्या बाजूने बुडलेला दिसतो का, त्वचेवर काही आकुंचन किंवा ताण येत आहे का ते पहा. कुठेही काही रेषा आहेत का? स्तनाग्र सामान्य आहेत का किंवा कुठेतरी आतल्या बाजूने वाकलेले आहेत का ते देखील तपासा. स्तनांच्या त्वचेचा पोत संत्र्याच्या सालीसारखा झाला आहे का ते तपासा.
गाठ कशी तपासाल?
दोन्ही स्तनांची तपासणी केल्यानंतर, पुढची पायरी म्हणजे पॅल्पेशन म्हणजे हाताने अनुभवून तपासणी. या प्रक्रियेत, तुम्हाला बोटांच्या मदतीने स्तनाला गोलाकार हालचालीत हळूहळू दाबावे लागेल. खालपासून वरपर्यंत तपासणी सुरू करा आणि नंतर उजव्या किंवा डाव्या स्तनापासून सुरुवात करा आणि प्रत्येक भाग काळजीपूर्वक अनुभवा. स्तनात काही गाठ किंवा सूज जाणवते का ते पहा. स्तनाची तपासणी केल्यानंतर, दोन्ही काखेची तपासणी करणे देखील खूप महत्वाचे आहे, कारण तेथेही गाठ किंवा सूज येऊ शकते. बोटांनी हलक्या दाबाने काखेची तपासणी देखील करा.
आंघोळ करताना काय काळजी घ्या?
डॉ. श्रीवास्तव म्हणतात की जर तुम्ही आंघोळ करताना स्वतः स्तनांची तपासणी केली तर ते चांगले आहे. कारण त्यावेळी शरीर ओले असते आणि हातात साबण असल्याने हात त्वचेवर सहजपणे सरकतो. ज्यामुळे कोणतीही गाठ जाणवणे सोपे होते. जर तुम्ही त्यावेळी ते करू शकत नसाल, तर तुम्ही हातात तेल किंवा लोशन घेऊनही ही चाचणी करू शकता.
कसं ओळखाल?
कधी घ्याल डॉक्टरची मदत?
डॉक्टर शेवटी म्हणतात की, अशा प्रकारे तुम्ही स्वतः लक्षणे जाणून घेऊन सतर्क राहू शकता. तसेच, जर कोणतीही असामान्य लक्षणे आढळली तर ताबडतोब डॉक्टरांशी संपर्क साधा.