शेतीसाठी घेतले कोट्यवधींचे कर्ज: मुलाच्या शाळेबाहेर भाजी विकली; सांगताना रडला; कमबॅकनंतर सतत चित्रपट मिळाले

अभिनयाच्या दुनियेत चांगली कामगिरी करणारा अभिनेता. साराभाई vs साराभाई सारख्या मालिकांमधून त्याला खूप प्रसिद्धी मिळाली. लाफ्टर रिॲलिटी शोचा विजेताही ठरला. आयुष्य चांगले चालले होते, मग एके दिवशी चकाकीपासून दूर राहून शेती करण्याचा विचार मनात आला. 20 एकर जमीन भाड्याने घेतली.

मात्र, नशिबाने दगा दिला. कधी पूर आला तर कधी दुष्काळाने पिके जळून गेली. सर्व पैसे बुडाले आणि कर्ज कोट्यवधीत गेले. खिशात दोन ते अडीच हजार रुपये शिल्लक होते. शेतीतून काहीच होणार नाही असे वाटल्यावर पुन्हा चित्रपटसृष्टीकडे वळाला.

आम्ही बोलत आहोत अभिनेते राजेश कुमारबद्दल. राजेश कुमार 1999 पासून दूरदर्शन आणि चित्रपट उद्योगात सक्रिय असला तरी अलिकडच्या वर्षांत तो कोटा फॅक्टरी आणि ये मेरी फॅमिली या वेब सीरिजमध्ये दिसला आहे. याशिवाय 27 सप्टेंबर रोजी रिलीज झालेल्या हड्डी, रौतू का राज आणि बिन्नी अँड फॅमिली या चित्रपटांमध्येही तो दिसला होता.

संध्याकाळ झाली होती. आम्ही राजेश कुमारच्या घराकडे निघालो. सगळ्यात आधी त्याने चहा-पाणी विचारले. काही संवाद झाल्यावर आम्ही मुलाखतीला सुरुवात केली. संपूर्ण मुलाखतीदरम्यान राजेश अनेकवेळा भावुक झाला. अनेकवेळा त्यांचा कंठ दाटून आला, पण तो जीवनातील संघर्षांबद्दल बोलत राहिला.

राजेश कुमारची गोष्ट त्याच्याच शब्दात.

माझे बालपण बिहारमध्ये गेले, तेथे माझे आडनाव वापरण्याची भीती वाटत होती

राजेश कुमारने पहिल्यांदा त्याचे बालपणीचे दिवस आठवले. तो म्हणाला, ‘माझा जन्म जरी रांचीमध्ये झाला असला तरी माझ्या जन्मानंतर कुटुंब बिहारच्या गया येथे स्थलांतरित झाले. इयत्ता पाचवीपर्यंतचे शिक्षण तेथेच झाले. त्यानंतर पुढील शिक्षणासाठी कुटुंब पाटण्याला आले.

बिहारमध्ये जातीयवाद इतका होता की आम्हाला आमचे आडनाव वापरायचीही भीती वाटत होती. वडिलांनी माझे नाव राजेश खन्ना ठेवले. कदाचित त्यांच्यावर राजेश खन्ना यांचा खूप प्रभाव असावा. तसे, माझे खरे नाव राजेश कुमार सिंह आहे. बिहारच्या वातावरणाचा विचार करून मला पुढील शिक्षणासाठी डेहराडूनला पाठवण्यात आले.

राजेश म्हणाला की, आज जरी तो बिहारपासून दूर मुंबईत राहत असला तरी तिथल्या परंपरांचा आदर करतो.

अपहरणाच्या भीतीने अंगरक्षक ठेवावे लागले

‘बिहारमधील परिस्थिती इतकी वाईट होती की लग्नाच्या वेळी मला माझ्यासोबत अंगरक्षक ठेवावे लागले. खरे तर लग्न मुंबईत झाले होते, पण रिसेप्शन पाटण्यात पार पडले. तोपर्यंत मी काहीसा प्रसिद्ध झालो होतो. वडिलांचे पोलिस खात्यातील काही लोकांशी चांगले संबंध होते. माझे अपहरण होऊ नये म्हणून स्वागताचे 2-3 दिवस पोलीस कर्मचारी माझ्यासोबत राहिले.

राजेशने दिल्ली विद्यापीठाच्या हिंदू कॉलेजमधून पदवी घेतली आहे. राजेशला लहानपणापासूनच सांस्कृतिक कार्यक्रमात विशेष रस होता. याच कारणामुळे माझा हळूहळू अभिनयाकडे कल वाढू लागला. त्यानंतर याच अनुषंगाने तो मुंबईत आला.

मुंबईत आल्यानंतर त्याने अनेक टीव्ही मालिकांमध्ये काम केले. तिथून त्याला खूप प्रसिद्धी मिळाली. मात्र, मनात नेहमी अस्वस्थता असायची. त्याचे वडील आणि आजोबा नेहमी शेतीत गुंतलेले होते, त्यामुळे राजेश कुमार याचेही मन कुठेतरी शेती करण्यातच गुंतले होते. याशिवाय तो सद्गुरूच्या रॅली फॉर रिव्हर्स मोहिमेशीही जोडला गेला होता. तिथूनच त्याला प्रेरणा मिळाली आणि त्यानंतर त्याने अभिनयातून ब्रेक घेऊन शेती करायला सुरुवात केली.

20 एकर जमीन भाड्याने घेतली, 15 हजार झाडे लावली जी पावसात उद्ध्वस्त झाली

राजेश सांगतो, ‘एप्रिल 2019 मध्ये मी एका मित्रासोबत शेती करायला सुरुवात केली. मुंबईला लागून असलेल्या पालघरमध्ये आम्ही 20 एकर शेत भाड्याने घेतलं.

आम्ही तेथे 15 हजार रोपे लावली. त्या भागात कधीच पूर आला नाही, पण नशिबाने त्या वर्षी खूप पाऊस पडला. सर्व झाडे नष्ट झाली. सुरुवातच खूप वाईट झाली. त्या वर्षी ऑक्टोबरपर्यंत पाऊस थांबला नाही.

राजेश रोज शेतीशी संबंधित व्हिडिओ सोशल मीडियावर शेअर करत असे. आजही तो लोकांना नैसर्गिक शेतीला प्रोत्साहन देण्याचे आवाहन करतो.

दुसऱ्यांदा रोपांची लागवड करताना लॉकडाऊन लागला, यावेळी 75% पीक खराब झाले

‘नोव्हेंबरमध्ये पाऊस थांबल्यावर आम्ही पुन्हा 15 हजार झाडे लावली. कोविड लॉकडाऊन लागू होऊन फक्त 2-3 महिने झाले होते. लॉकडाऊनमुळे आम्ही आमच्या घरात कैद झालो होतो. शेत बघायला जाऊ शकलो नाही.

एक दिवस गेलो तर गावकऱ्यांनी पाठलाग केला. त्यांना भीती वाटत होती की कदाचित मी आपल्यासोबत कोरोना आणला असेल. ते पोलिसांसह आले, त्यामुळे आम्हाला तेथून पळावे लागले. जून ते ऑक्टोबरमध्ये पुन्हा पाऊस सुरू झाला. यावेळीही जवळपास 75 टक्के पिकांचे नुकसान झाले. अशा प्रकारे मला दोनदा नुकसान सहन करावे लागले.

मदतनीसांनाही पगार द्यावा लागायचा, स्वतःहून शेण गोळा करण्याचे काम सुरू केले

राजेश पुढे म्हणाला, ‘दोनवेळा पीक नष्ट झाल्याने खूप दु:ख आणि निराशा झाली होती, पण स्वत:ला धीर देणं खूप गरजेचं होतं. शेत भाडेतत्वावर होते, त्यामुळे दर महिन्याला भाडे भरावे लागत होते.

याशिवाय 2-3 शेतकऱ्यांनाही कामावर ठेवले होते, त्यांच्या मजुरीचीही व्यवस्था करावी लागली. मी अभिनयापासून दूर गेलो होतो, त्यामुळे पैसे येणे बंद झाले. बराच विचार केल्यानंतर मी तिसरा प्रयत्न करण्याचे धाडस केले. यावेळी स्वतः शेण उचलणे, रोपे लावली, त्यांना खत घालणे अशी कामे सुरू केली.

तिसऱ्यांदा आग लागल्याने अर्धे पीक राख झाले

‘कशी तरी हिंमत केली आणि तिसरा प्रयत्न केला, पण फोन आल्याने माझे डोळे गडद झाले. तुमच्या शेताला आग लागली आहे, असे कोणीतरी सांगितले. मी घाईघाईने मुंबई सोडली आणि दीड तासात पालघरला पोहोचलो.

तो पोहोचेपर्यंत अर्धे पीक राख झाले होते. खरं तर ही आग त्या शेतात नाही तर माझ्या स्वप्नात लागली होती, ज्यातून मी सावरू शकलो नाही. त्यावेळी माझ्याकडे फक्त 70 हजार रुपये शिल्लक होते.

शेवटी भाजीपाला पिकवायला सुरुवात केली, स्वतः विकायला निघालो

त्या 20 एकर व्यतिरिक्त मी आणि माझ्या मित्राने शेजारील 5 एकरचे शेत भाड्याने घेतला होता. तिथे आम्ही भात आणि गव्हाची लागवड केली. मला वाटले की आता या 5 एकरात काहीतरी करावे, ते 20 एकर विसरून जावे. मग आम्ही तिथे भाजीपाला पिकवू लागलो.

शेतीमुळे कर्जात बुडालो

‘माझे ईएमआय बाउन्स होऊ लागले. घरात कर्जदार लोक येऊ लागले. करोडोंचे कर्ज झाले होते. मुलाची फी भरायला पैसे नव्हते. आई-वडिलांकडून पैसे मागण्याची हिंमतही माझ्यात नव्हती. तथापि, त्यांनी मला मदत केली. त्यामुळे कर्ज थोडे कमी झाले.

आता भविष्यात आयुष्य कसं जगायचं याची काळजी वाटू लागली. मी पुन्हा शेत पाहणे आवश्यक मानले नाही. कृषी क्षेत्रात खूप काही करण्याची इच्छा होती, पण नशिबाने दगा दिला.

राजेश कुमार शेतात फवारणी करताना. राजेशने अनेक कृषी शो होस्ट केले आहेत.

कामासाठी मुंडन केले

राजेशला वाटले की आता शेतीतून काहीच होणार नाही, म्हणून त्याने पुन्हा उद्योगाकडे परतण्याचा प्रयत्न केला. तो म्हणाला, ‘मी अभिनयात पुनरागमन सुरू केले. मात्र, एकाच प्रकारची प्रतिमा असल्याने काम मिळण्यात खूप अडचणी येत होत्या. वजनही खूप वाढले होते.

दरम्यान, मला हड्डी या चित्रपटाची ऑफर आली. मी ही ऑफर गमावू शकत नव्हतो, म्हणून मी दिग्दर्शकाचा सल्ला मान्य केला आणि मुंडन केले. त्यानंतर मी तेरी बातों में ऐसा उल्झा जिया आणि रौथु का राज असे चार चित्रपट केले.

राजेश रडला आणि म्हणाला- खात्यात फक्त 2500 रुपये होते

नुकत्याच प्रदर्शित झालेल्या बिन्नी अँड फॅमिली चित्रपटाचे शूटिंग 2022 च्या आसपास सुरू झाले. हाच काळ होता जेव्हा राजेश शेतीत झालेल्या नुकसानीमुळे आर्थिक अडचणीत सापडला होता.

तो म्हणाला, ‘या चित्रपटाच्या शूटिंगसाठी मी 24 दिवसांसाठी यूकेला गेलो होतो. आयुष्याचा हा एक वाईट टप्पा होता. माझ्या खात्यात फक्त 2500 रुपये होते. गरिबी इतकी होती की तिथून मुलांसाठी एक चॉकलेटही आणता येत नव्हते.

असं म्हणत राजेश रडायला लागतो. मग काही वेळाने तो पुढची गोष्ट सांगू लागतो.

संघर्षाचे दिवस आठवून राजेश कुमार रडला.

तो म्हणतो, ‘मी हड्डी आणि तेरी बातों में ऐसा उल्झा जिया या चित्रपटापूर्वीही बिन्नी अँड फॅमिली या चित्रपटाचे चित्रीकरण केले होते, पण तो नुकताच प्रदर्शित झाला आहे. माझ्या करिअरला आकार देण्यात कोटा फॅक्टरीसारख्या मालिकेचाही मोठा वाटा आहे. आता येत्या काळात मी फ्रीडम ॲट मिडनाईट या मालिकेत दिसणार आहे. या मालिकेत माझी प्रमुख भूमिका असणार आहे.

फुकट कोथिंबीर मागण्यापूर्वी शेतकऱ्यांच्या व्यथा समजून घ्या

मुलाखतीच्या शेवटी राजेश कुमार म्हणाला की, मला शेतीत पैसे गमावले याचे दुःख नाही. खेदाची गोष्ट म्हणजे त्यांच्ये काम नीट समजून घेतले जात नाही.

सरकारने शेतकऱ्यांकडे लक्ष द्यावे, असे आवाहन त्याने केले. सर्वसामान्यांनी शेतकऱ्यांची मेहनत समजून घ्यावी, अशीही विनंती आहे. आपण जेव्हा कधी भाजी घ्यायला जातो तेव्हा फुकटात कोथिंबीर मिळावी अशी अपेक्षा असते. कोथिंबिरीची ती एक गुंठी पिकवण्यासाठी शेतकऱ्याला किती मेहनत घ्यावी लागते हे आपण विसरतो.