उद्या नागपंचमी: जाणून घ्या, नागपंचमीशी संबंधित खास गोष्टी; सापांचा नाश करण्यासाठी जन्मेजयने केला यज्ञ

उद्या (२९ जुलै) नाग पंचमी आहे. पंचांगानुसार श्रावण महिन्यातील शुक्ल पक्षाच्या पाचव्या दिवशी नाग पंचमी साजरी केली जाते. हा सण मानव आणि निसर्ग यांच्यातील संतुलन राखण्याचा संदेश देतो. या दिवशी शिवलिंगासोबतच नाग देवाचीही विशेष पूजा केली जाते.

शास्त्रांमध्ये शेषनाग, वासुकी, तक्षक, अनंत, पद्म, कर्कोटक इत्यादी प्रमुख सापांचा उल्लेख आहे. भगवान शिवाच्या गळ्यात वासुकी साप आहे आणि भगवान विष्णू शेषनागावर झोपतात. हे या वस्तुस्थितीचे प्रतीक आहे की साप भगवान शिव आणि भगवान विष्णू यांना विशेष प्रिय आहेत.

नागांचा नाश करण्यासाठी जन्मेजयने केला यज्ञ

नागपंचमीबद्दल एक प्रचलित आख्यायिका आहे. कलियुगाच्या सुरुवातीला पांडव राजा परीक्षित यांचा तक्षक साप चावल्याने मृत्यू झाला.

यानंतर, परीक्षिताचा मुलगा जन्मेजय याने जगातील सर्व सापांचा नाश करण्यासाठी यज्ञ केला. या यज्ञात जगातील सर्व साप येऊ लागले आणि पडू लागले.

त्यावेळी आस्तिक मुनींनी जन्मेजय यांना समजावून सांगितले आणि सापांना मारण्यासाठी होणारा यज्ञ थांबवला. असे मानले जाते की तो दिवस श्रावण शुक्ल पंचमी होता आणि तेव्हापासून या दिवशी सापांचे रक्षण आणि पूजा करण्याची परंपरा प्रचलित आहे.

नागपंचमी हा सण शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाचा

नागपंचमीला सापांची पूजा केली जाते, विशेषतः शेतकरी हा सण मोठ्या प्रमाणात साजरा करतात. श्रावण महिन्यात भरपूर पाऊस पडतो, सर्वत्र हिरवळ असते, पावसामुळे सापांचे बिळ पाण्याने भरतात, त्यामुळे साप कोरडी जागा शोधतात. म्हणूनच या दिवसांत साप जास्त दिसतात.

नागपंचमीला लोक सापांचे रक्षण करण्याची प्रतिज्ञा घेतात आणि त्यांची पूजा करण्याची परंपरा पाळतात. ग्रामीण भागात लोक मातीच्या मूर्ती किंवा चित्रांच्या स्वरूपात नागदेवाची पूजा करतात. नागदेवाला दूध, तांदूळ, हार, फुले, हळद इत्यादी शुभ वस्तू अर्पण केल्या जातात. या दिवशी उपवास देखील केला जातो आणि नागदेवतेची कथा ऐकली जाते.

एआय जनरेट केलेल्या प्रतिमा

नागपंचमी सणातून शिकवण

• हा सण आपल्याला असा संदेश देतो की आपण निसर्गाच्या कोणत्याही रूपाला घाबरू नये. उलट, निसर्गातील प्राणी मानवी जीवनासाठी खूप महत्वाचे आहेत.
• लोक सापांना घाबरतात आणि बरेच जण त्यांना मारतात, पण असे करू नये. साप उंदीर आणि इतर लहान प्राणी खाऊन पिकांचे म्हणजेच धान्याचे नुकसान टाळतात. याचा शेतकऱ्यांना फायदा होतो.
• जर साप नसतील तर उंदरांची संख्या वाढेल आणि उंदीर आपले सर्व धान्य खातील, अशा परिस्थितीत लोकांवर अन्न संकट येईल. उंदरांना नियंत्रित करण्यासाठी साप असणे खूप महत्वाचे आहे.

नाग पंचमीला काय करावे आणि काय करू नये

• विधीनुसार नाग देवाची पूजा करा. दूध, तांदूळ, कुश, फुले इत्यादी अर्पण करा. नाग मंदिरात जा आणि तेथे पूजा करा.
• पर्यावरणाप्रती संवेदनशील रहा आणि सापांना इजा न करण्याची प्रतिज्ञा करा.
• जिवंत सापांची पूजा करणे टाळा कारण यामुळे त्यांना त्रास होतो. जिवंत सापाला दूध पाजू नका कारण असे केल्याने सापाचा मृत्यू होऊ शकतो.