9 मिनिटांपूर्वी
- कॉपी लिंक
आषाढ महिन्यातील गुप्त नवरात्र काल (२६ जून) पासून सुरू झाले आहे. यावेळी आषाढ गुप्त नवरात्र पूर्ण नऊ दिवसांची आहे, कारण प्रतिपदेपासून नवमीपर्यंत कोणतीही तिथी क्षय नाही. सती देवीच्या दहा महाविद्यांच्या पूजेचा हा उत्सव ४ जुलै रोजी नवमीला संपेल.
उज्जैनचे ज्योतिषी पं. मनीष शर्मा नुसार, गुप्त नवरात्रीमध्ये देवी सतीच्या दहा महाविद्यांची पूजा गुप्तपणे केली जाते. या महाविद्यांमध्ये देवी काली, तारा देवी, षोडशी, भुवनेश्वरी, भैरवी, छिन्नमस्ता, धुमावती, बगलामुखी, मातंगी आणि कमला देवी यांचा समावेश होतो. दहा महाविद्यांच्या उत्पत्तीशी संबंधित एक कथा खूप प्रसिद्ध आहे. जाणून घ्या ही कथा…
दहा महाविद्या कशा प्रकट झाल्या
देवी सतीचे वडील प्रजापती दक्ष यांना भगवान शिव आवडत नव्हते. त्यांनी भगवान शिवचा अपमान करण्याची एकही संधी सोडली नाही. एकदा दक्ष यांनी यज्ञाचे आयोजन केले. या यज्ञात त्यांनी ब्रह्मा, विष्णू, ऋषी, तपस्वी, मुनी आणि अनेक राजांसह सर्व प्रमुख देव-देवतांना आमंत्रित केले, परंतु त्यांनी जाणूनबुजून भगवान शिव आणि त्यांची मुलगी सती यांना त्या यज्ञात आमंत्रित केले नाही.
जेव्हा देवी सतीला कळले की तिचे वडील यज्ञ करत आहेत आणि त्यांनी तिला आमंत्रित केले नाही, तेव्हा तिला वाईट वाटले, परंतु तिच्या कन्यात्वाच्या कर्तव्यामुळे आणि भावनांमुळे यज्ञात सहभागी होण्याचा निर्णय घेतला. सतीने भगवान शिव यांच्याशी या विषयावर चर्चा केली आणि यज्ञात सहभागी होण्याची इच्छा व्यक्त केली.
शिवजींनी शांतपणे आणि प्रेमाने सतीला समजावून सांगितले की, आमंत्रणाशिवाय कोणत्याही यज्ञात किंवा कार्यक्रमात जाणे योग्य नाही, विशेषतः जेव्हा आयोजकाच्या मनात आपल्याबद्दल चांगली भावना नसते. तिथे आपल्याला अपमान सहन करावा लागू शकतो.
शिवाचे बोलणे ऐकून सतीने असा युक्तिवाद केला की मुलीला तिच्या वडिलांच्या घरी जाण्यासाठी कोणत्याही आमंत्रणाची आवश्यकता नाही आणि यज्ञात सहभागी होणे हा मुलीचा अधिकार आहे.
शिवजींनी तिला वारंवार नम्रपणे समजावून सांगण्याचा प्रयत्न केला, पण देवी सतीचे मन अस्वस्थ झाले. शिवजींनी तिला थांबवले तेव्हा देवी सती रागावल्या. त्याच क्षणी देवी सतीने एक भयानक रूप धारण केले. तिचे तेज इतके तीव्र झाले की सर्व देव घाबरले.
सतीचे हे भयानक रूप पाहून शिवजी जेव्हा मागे हटू लागले तेव्हा दहा दिशांनी देवी सतीची दहा वेगवेगळी रूपे प्रकट झाली. ही दहा रूपे दहा महाविद्या म्हणून प्रसिद्ध आहेत. या महाशक्ती होत्या-
- काली काळाचा नाश करणारी
- तारा, जी ज्ञानाची अधिष्ठात्री देवता आहे आणि तारक मंत्र आहे.
- त्रिपुरासुंदरी (षोडशी), जी सौंदर्य आणि दिव्य ज्ञानाची देवी आहे.
- भुवनेश्वरी, संपूर्ण विश्वाची अधिपती शक्ती.
- छिन्नमस्ता, जी आत्मत्याग आणि चेतनेचे प्रतीक आहे.
- तंत्रमार्गाचे रक्षक त्रिपुरभैरवी .
- त्याग आणि त्यागाचे मूर्तिमंत रूप असलेली धुमावती .
- शत्रूंना वश करणारी बगलामुखी .
- मातंगी, जी वाणी, संगीत आणि विद्या यांची देवी आहे.
- कमला, जिची पूजन समृद्धी आणि लक्ष्मीचे रूप म्हणून केली जाते.
या दिव्य रूपांच्या प्रकटीकरणानंतर, देवी सतीचा क्रोध शांत झाला आणि ती यज्ञासाठी तिच्या वडिलांच्या घरी पोहोचली. यज्ञस्थळी दक्षाने सतीला पाहताच, ते भगवान शिवाबद्दल अपमानास्पद गोष्टी बोलू लागले. देवी सतीसाठी या गोष्टी असह्य होत्या.
देवी सतीला हा अपमान सहन झाला नाही आणि त्याच क्षणी यज्ञात उडी मारली आणि आपले शरीर त्यागले.
अशाप्रकारे, देवी सतीच्या क्रोधातून प्रकट झालेल्या दहा महाविद्या तांत्रिक पद्धती, शक्ती उपासना आणि अध्यात्माच्या मार्गात महत्त्वाचे स्थान राखतात.
9 मिनिटांपूर्वी
- कॉपी लिंक
आषाढ महिन्यातील गुप्त नवरात्र काल (२६ जून) पासून सुरू झाले आहे. यावेळी आषाढ गुप्त नवरात्र पूर्ण नऊ दिवसांची आहे, कारण प्रतिपदेपासून नवमीपर्यंत कोणतीही तिथी क्षय नाही. सती देवीच्या दहा महाविद्यांच्या पूजेचा हा उत्सव ४ जुलै रोजी नवमीला संपेल.
उज्जैनचे ज्योतिषी पं. मनीष शर्मा नुसार, गुप्त नवरात्रीमध्ये देवी सतीच्या दहा महाविद्यांची पूजा गुप्तपणे केली जाते. या महाविद्यांमध्ये देवी काली, तारा देवी, षोडशी, भुवनेश्वरी, भैरवी, छिन्नमस्ता, धुमावती, बगलामुखी, मातंगी आणि कमला देवी यांचा समावेश होतो. दहा महाविद्यांच्या उत्पत्तीशी संबंधित एक कथा खूप प्रसिद्ध आहे. जाणून घ्या ही कथा…
दहा महाविद्या कशा प्रकट झाल्या
देवी सतीचे वडील प्रजापती दक्ष यांना भगवान शिव आवडत नव्हते. त्यांनी भगवान शिवचा अपमान करण्याची एकही संधी सोडली नाही. एकदा दक्ष यांनी यज्ञाचे आयोजन केले. या यज्ञात त्यांनी ब्रह्मा, विष्णू, ऋषी, तपस्वी, मुनी आणि अनेक राजांसह सर्व प्रमुख देव-देवतांना आमंत्रित केले, परंतु त्यांनी जाणूनबुजून भगवान शिव आणि त्यांची मुलगी सती यांना त्या यज्ञात आमंत्रित केले नाही.
जेव्हा देवी सतीला कळले की तिचे वडील यज्ञ करत आहेत आणि त्यांनी तिला आमंत्रित केले नाही, तेव्हा तिला वाईट वाटले, परंतु तिच्या कन्यात्वाच्या कर्तव्यामुळे आणि भावनांमुळे यज्ञात सहभागी होण्याचा निर्णय घेतला. सतीने भगवान शिव यांच्याशी या विषयावर चर्चा केली आणि यज्ञात सहभागी होण्याची इच्छा व्यक्त केली.
शिवजींनी शांतपणे आणि प्रेमाने सतीला समजावून सांगितले की, आमंत्रणाशिवाय कोणत्याही यज्ञात किंवा कार्यक्रमात जाणे योग्य नाही, विशेषतः जेव्हा आयोजकाच्या मनात आपल्याबद्दल चांगली भावना नसते. तिथे आपल्याला अपमान सहन करावा लागू शकतो.
शिवाचे बोलणे ऐकून सतीने असा युक्तिवाद केला की मुलीला तिच्या वडिलांच्या घरी जाण्यासाठी कोणत्याही आमंत्रणाची आवश्यकता नाही आणि यज्ञात सहभागी होणे हा मुलीचा अधिकार आहे.
शिवजींनी तिला वारंवार नम्रपणे समजावून सांगण्याचा प्रयत्न केला, पण देवी सतीचे मन अस्वस्थ झाले. शिवजींनी तिला थांबवले तेव्हा देवी सती रागावल्या. त्याच क्षणी देवी सतीने एक भयानक रूप धारण केले. तिचे तेज इतके तीव्र झाले की सर्व देव घाबरले.
सतीचे हे भयानक रूप पाहून शिवजी जेव्हा मागे हटू लागले तेव्हा दहा दिशांनी देवी सतीची दहा वेगवेगळी रूपे प्रकट झाली. ही दहा रूपे दहा महाविद्या म्हणून प्रसिद्ध आहेत. या महाशक्ती होत्या-
- काली काळाचा नाश करणारी
- तारा, जी ज्ञानाची अधिष्ठात्री देवता आहे आणि तारक मंत्र आहे.
- त्रिपुरासुंदरी (षोडशी), जी सौंदर्य आणि दिव्य ज्ञानाची देवी आहे.
- भुवनेश्वरी, संपूर्ण विश्वाची अधिपती शक्ती.
- छिन्नमस्ता, जी आत्मत्याग आणि चेतनेचे प्रतीक आहे.
- तंत्रमार्गाचे रक्षक त्रिपुरभैरवी .
- त्याग आणि त्यागाचे मूर्तिमंत रूप असलेली धुमावती .
- शत्रूंना वश करणारी बगलामुखी .
- मातंगी, जी वाणी, संगीत आणि विद्या यांची देवी आहे.
- कमला, जिची पूजन समृद्धी आणि लक्ष्मीचे रूप म्हणून केली जाते.
या दिव्य रूपांच्या प्रकटीकरणानंतर, देवी सतीचा क्रोध शांत झाला आणि ती यज्ञासाठी तिच्या वडिलांच्या घरी पोहोचली. यज्ञस्थळी दक्षाने सतीला पाहताच, ते भगवान शिवाबद्दल अपमानास्पद गोष्टी बोलू लागले. देवी सतीसाठी या गोष्टी असह्य होत्या.
देवी सतीला हा अपमान सहन झाला नाही आणि त्याच क्षणी यज्ञात उडी मारली आणि आपले शरीर त्यागले.
अशाप्रकारे, देवी सतीच्या क्रोधातून प्रकट झालेल्या दहा महाविद्या तांत्रिक पद्धती, शक्ती उपासना आणि अध्यात्माच्या मार्गात महत्त्वाचे स्थान राखतात.
[ad_3]
Source link