छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या स्वराज्यातील बारा किल्ले युनेस्कोच्या जागतिक वारसा यादीत समाविष्ट करण्यात आले आहेत. महाराष्ट्र सरकार या किल्ल्यांसाठी 10 वर्षांचा संवर्धन आराखडा जाहीर करणार आहे.
या आराखड्यात ऐतिहासिक घटकांचे जतन करणे, कचरा व्यवस्थापन करणे आणि सर्व ठिकाणी कर्मचारी तैनात करणे यांचा समावेश असेल.
सांस्कृतिक कार्य विभागाच्या अंतर्गत पुरातत्व आणि संग्रहालय संचालनालयाने या किल्ल्यांचा समावेश करण्याचा प्रस्ताव मांडला. यापैकी अकरा किल्ले महाराष्ट्रात आहेत आणि एक तामिळनाडूमध्ये आहे.
या यादीत महाराष्ट्रातील रायगड, प्रतापगड, पन्हाळा, शिवनेरी, लोहगड, साल्हेर, सिंधुदुर्ग, सुवर्णदुर्ग, विजयदुर्ग आणि खांदेरी आणि तामिळनाडूमधील जिंजी यांचा समावेश आहे.
एफपीजेच्या अहवालानुसार, संवर्धन आराखड्यात अनेक विभागांचा समावेश असेल. किल्ल्यांच्या काही भागात जसे की दरवाजे आणि तटबंदी यांचे देखरेखीचे काम सुरू होईल. प्रत्येक किल्ल्याचा वैयक्तिकरित्या अभ्यास केला जाईल.
अहवालात असेही सुचवण्यात आले आहे की लोक जिथे राहतात त्या स्थानिक क्षेत्रांची रचना अशा प्रकारे केली जाईल की या वारशाचा आदर केला जाईल. तसेच सध्या पोहोचणे कठीण असलेल्या ठिकाणांवर काम सुरू केले जाईल. ही ठिकाणे पर्यटकांसाठी खुली केली जातील.
“भारताचे मराठा लष्करी लँडस्केप” या थीम अंतर्गत हे नामांकन करण्यात आले. सांस्कृतिक कार्य आणि आयटी मंत्री आशिष शेलार यांच्या नेतृत्वाखाली एक शिष्टमंडळ फेब्रुवारीमध्ये युनेस्कोला हे प्रकरण सादर करण्यासाठी पॅरिसला गेले होते.
उपमुख्यमंत्री अजित पवार यांनी महाराष्ट्रातील जनतेचे अभिनंदन केले. त्यांनी सांगितले की हे किल्ले शिवाजी महाराजांच्या “हिंदवी स्वराज्य” च्या दृष्टिकोनाचा भाग आहेत. त्यांनी असेही म्हटले की या किल्ल्यांनी विविध जाती आणि समुदायाच्या लोकांना एकत्र आणले. त्यांनी या मान्यताला अभिमानाचा क्षण म्हटले.
पॅरिसमध्ये झालेल्या जागतिक वारसा समितीच्या बैठकीत दीर्घ चर्चेनंतर ही मान्यता मिळाली. आयकोमोसच्या चिंता असूनही, बाराहून अधिक देशांनी भारताच्या विनंतीला पाठिंबा दिला. “भारताचे मराठा लष्करी लँडस्केप” आता भारताचे 44 वे जागतिक वारसा स्थळ बनले आहे.
हेही वाचा