अखेरचे अद्यतनित:
आरएसएस कार्यकर्ते बहुतेक वेळा विनोद करतात की राहुल गांधींनी त्यांना ‘प्रसिद्ध’ केले आहे. आणि संस्थेने स्वतःच केलेल्यापेक्षा आरएसएसच्या प्रसिद्धीसाठी त्याने अधिक काम केले आहे.
कॉंग्रेस, विशेषत: राहुल गांधी, अपरिहार्यपणे राष्ट्रीय स्वामसेक संघ (आरएसएस) आणते. (प्रतिमा: पीटीआय)
अलिकडच्या काळात भारतीय राजकारणात एक उत्सुकता आहे. मंच, प्रसंग किंवा मुद्दा याची पर्वा न करता, कॉंग्रेस, विशेषत: राहुल गांधी, अपरिहार्यपणे राष्ट्रीय स्वामसेक संघ (आरएसएस) आणते? मग ती मोहीम रॅली, संसद भाषण किंवा आंतरराष्ट्रीय प्रेस संवाद असो, जवळजवळ प्रत्येक कॉंग्रेसच्या कथेत संघ परिवार अदृश्य प्रतिस्पर्धी आहे.
कित्येक राज्यांत कोप around ्यातून निवडणुका घेतल्यामुळे कॉंग्रेसने आपल्या जुन्या शत्रू – आरएसएसवर उष्णता निर्माण केली. यावेळी कर्नाटकात ज्येष्ठ नेत्यांनी आरएसएसचा वारंवार संदर्भ दिला – मोदी सरकार चालविल्याचा, घटनेचा नाश करणे आणि संस्था नियंत्रित केल्याचा आरोप केला. हे फक्त वैचारिक व्हॉली नाहीत. त्याऐवजी, कॉंग्रेसला मुस्लिम, ओबीसी आणि दलितांची मते दृढ करायची आहेत अशा फ्रॅक्चर मतदार तळावर काम करण्याच्या उद्देशाने त्यांची राजकीय हालचाली देखील केली जातात.
आरएसएस कार्यकर्ते बहुतेक वेळा विनोद करतात की राहुल गांधींनी त्यांना ‘प्रसिद्ध’ केले आहे. आणि संस्थेने स्वतःच केलेल्यापेक्षा आरएसएसच्या प्रसिद्धीसाठी त्याने अधिक काम केले आहे. ते जोडतात की आरएसएसबद्दल राहुल गांधींच्या अथक संदर्भांमुळे लोकांना जगभरात उत्सुकता निर्माण झाली आणि त्यांनी आता संघात रस घेण्यास सुरुवात केली आहे आणि ते काय आहे.
अलीकडेच कर्नाटकचे मंत्री प्रियंक खरगे यांच्यासह कॉंग्रेसचे इतर वरिष्ठ नेते संघटनेवर ‘बंदी’ सुचवण्यासाठी गांधींमध्ये सामील झाले आहेत. परंतु, पक्षाचा प्राथमिक राजकीय प्रतिस्पर्धी भाजपा असला तरीही कॉंग्रेस आरएसएसबद्दल बोलणे थांबवू शकत नाही? न्यूज 18 आरएसएस आणि राजकीय नेत्यांच्या राजकीय तज्ञ आणि कार्यकर्त्यांशी बोलले.
‘नेहरूव्हियन’ चिंता, संस्थापक संघर्ष
कॉंग्रेस आणि आरएसएसचा जन्म भारत-स्वातंत्र्य पूर्व-स्वातंत्र्यासाठी दोन विरोधाभासी दृष्टिकोनातून झाला. विशेषत: नेहरूंच्या अधीन असलेल्या कॉंग्रेसने पाश्चात्य उदारमतवादात रुजलेल्या ‘धर्मनिरपेक्ष’, ‘समाजवादी’ प्रजासत्ताक तयार करण्याचा प्रयत्न केला, तर १ 25 २ in मध्ये हिंदू ओळख आणि राष्ट्रवादाचे पुनरुज्जीवन करण्याच्या उद्देशाने १ 25 २ in मध्ये आरएसएस उदयास आले.
आरएसएसने कधीही धर्मनिरपेक्षतेची नेहरूंची कल्पना स्वीकारली नाही आणि ती मुस्लिमांसाठी विश्वास म्हणून पाहिली. यामधून कॉंग्रेसने आरएसएसला सांप्रदायिक, प्रतिगामी आणि भारताच्या अनेकवचनी फॅब्रिकला धोका म्हणून पाहिले. १ 1947 in in मध्ये नेहरूने प्रथम आरएसएसला चार दिवसांवर बंदी घातली तेव्हा हेच कारण होते. आरएसएस अनेक कार्यकर्त्यांनी सांगितले की ही बंदी ‘नेहरूव्हियन चिंता’ चा परिणाम आहे कारण त्याला असे वाटले की संघाने कोणाचाही विचार करण्यापेक्षा आपली मुळे वेगवान पसरविली आहेत.
या पायाभूत संघर्षामुळे कॉंग्रेसच्या जागतिक दृश्यात आरएसएसला कायम वैचारिक विरोधक बनले. १ 194 88 मध्ये महात्मा गांधींच्या हत्येनंतर ही परिस्थिती वाढली, आरएसएसने तात्पुरते बंदी घातली आणि त्याचे कथित दुवे, अप्रमाणित असले तरी, नथुरम गोडेस यांनी सार्वजनिक भाषणात नमूद केले. कॉंग्रेसच्या वक्तृत्वात ती सावली कधीही पूर्णपणे उठली नाही.
न्यूज 18 शी बोलताना लेखक आणि राजकीय विश्लेषक रतन शार्डा म्हणाले, “१ 47 .47 नंतर कॉंग्रेसने आरएसएसबद्दल एक विलक्षण संकुल विकसित केले. संघाच्या वाढत्या लोकप्रियतेमुळे त्यांना चिंता वाटली-कारण त्याने निवडणुका जिंकल्या नाहीत. वर्ल्डव्यू ही धर्मनिरपेक्षतेची एक कल्पित कल्पना होती – जिथे मुसलमानांना उदारमतवादी मानले जात असे, परंतु हिंदूंचे बोलणे हे सांप्रदायिक होते.
“इंदिरा आणि राजीव यांनी आरएसएसबद्दल निंदनीय द्वेष केला नाही; त्यांचा विरोध मुख्यतः रणनीतिकखेळ होता. परंतु राहुल गांधी यांच्या नेतृत्वात आजच्या नेतृत्वाने जेएनयू प्रकारांना जागृत करण्याचा विचार केला आहे, ज्यामुळे चर्चच्या लॉबीजची विषारी युती आहे. ते म्हणजे त्यांचे आक्रोश आहे. संघाचे नाव परंतु त्याची अतुलनीय भूमीची उपस्थिती, त्याची शिस्तबद्ध पर्यावरणीय प्रणाली, आणि ते तळागाळातील तळागाळात जोडले गेले आहे, ”ते पुढे म्हणाले,“ कॉंग्रेसचे मुस्लिम शांतता आणि आरएसएस-बॅशिंगचे राजकारणाने काही नवीन नितंबांचा विचार केला नाही.
संघावर हल्ला करणे: एक सदोष शॉर्टकट?
थेट किंवा स्पष्ट निवडणूक भूमिका नसलेली एक सामाजिक-सांस्कृतिक संस्था असूनही, आरएसएस भाजपचा वैचारिक कणा आहे. कॉंग्रेसला ठाऊक आहे की मतपेटीवर भाजपाला पराभूत करण्यासाठी पक्षाला लक्ष्य करणे पुरेसे नाही. त्यांना आरएसएसची खोल तळागाळातील यंत्रणा, वचनबद्ध केडर आणि दीर्घकालीन वैचारिक दृष्टी देखील घेण्याची आवश्यकता आहे.
आरएसएसच्या वरिष्ठ कार्यात्मक याला ‘वैचारिक कट्टरता’ म्हणतात. “जैरम रमेश आणि त्याची कॉटेरी, स्वत: ची नीतिमान उदारमतवादात लपून बसलेली, एक सामान्य स्वायमसेवक यांना फॅसिस्ट किंवा नव-नाझी म्हणून लेबल लावण्यास द्रुत आहे-जे त्यांच्या उद्दीष्टापेक्षा त्यांच्या वैचारिक असुरक्षिततेबद्दल अधिक प्रकट करतात. ते बहुतेक वेळा संविधानाची मंजुरी देतात.
राहुल गांधी यांच्यासह कॉंग्रेसचे वरिष्ठ नेते बहुतेकदा भाजपाला “मुखवटा” आणि आरएसएस सिंहासनामागील वास्तविक शक्ती म्हणून तयार करतात. चिंता चुकीची जागा नाही. शिक्षणापासून ते आरोग्यापर्यंतच्या नागरी समाज आणि इतर कल्याण नेटवर्कपर्यंतच्या संघाची इकोसिस्टम, भाजपाला सांस्कृतिक खोली आणि राहण्याची शक्ती प्रदान करते. ही अशी गोष्ट आहे, एकदा राष्ट्रवादी मक्तेदारी असलेल्या पॅन-इंडिया संस्था, यापुढे दावा करू शकत नाही.
जीबी पंत सोशल सायन्स इन्स्टिट्यूटचे संचालक आणि वरिष्ठ राजकीय निरीक्षक म्हणाले की, “भाजपाने आपले राजकारण दृश्यमान विकासात्मक काम आणि कामगिरीच्या भोवती निर्माण केले आहे आणि तिथेच राजकीय प्रवचनाचे लक्ष केंद्रित केले पाहिजे. परंतु त्यांच्या विरोधकांना त्या आघाडीवर वास्तविक फरक पडला नाही. त्याऐवजी त्यांनी आरएसएसला लक्ष्य केले आहे. अधिक याची शक्ती मिळते – केवळ राजकीयदृष्ट्या नव्हे तर त्याच्या तळागाळातील कामांद्वारे सामाजिकदृष्ट्या. “
“जेव्हा ते आरएसएसविरूद्ध बोलतात, तेव्हा ते मूलत: त्याच्या अफाट सामाजिक पोहोचाचा भाग असलेल्या लोकांविरूद्ध बोलत असतात. आरएसएसला राजकीय आवाजाने कधीही त्रास झाला नाही; ते दीर्घकालीन दृष्टीक्षेपात रुजते. म्हणून गव्हर्नन्स किंवा डिलिव्हरीवर बीजेपीला गुंतवून न ठेवता, ते सुप्रसिद्ध आहे.
पॉलिसी आकार देण्यापासून ते सौंदर्य करण्याच्या नेतृत्वापर्यंत, आरएसएस आता त्याच्या ‘राष्ट्रवादी’ कल्पनांद्वारे मोठ्या प्रमाणात लोकांवर नैतिक आणि बौद्धिक प्रभाव ठेवते. हे बहुधा कॉंग्रेसला निर्विवाद करते. कथन धारण करण्याच्या दृष्टीने पार्टीसाठी, आरएसएस वैकल्पिक राष्ट्रवादाचे प्रतिनिधित्व करते जे त्याला पूर्णपणे समजत नाही किंवा कसा प्रतिकार करायचा हे माहित नाही.
सीएनएन न्यूज 18 मधील सहयोगी संपादक (धोरण) मधुफरना दास सुमारे 14 वर्षांपासून पत्रकारितेत आहेत. ती राजकारण, धोरण, गुन्हे आणि अंतर्गत सुरक्षा विषयांवर व्यापकपणे कव्हर करीत आहे. तिने नॅक्सा कव्हर केला आहे …अधिक वाचा
सीएनएन न्यूज 18 मधील सहयोगी संपादक (धोरण) मधुफरना दास सुमारे 14 वर्षांपासून पत्रकारितेत आहेत. ती राजकारण, धोरण, गुन्हे आणि अंतर्गत सुरक्षा विषयांवर व्यापकपणे कव्हर करीत आहे. तिने नॅक्सा कव्हर केला आहे … अधिक वाचा
- प्रथम प्रकाशित: