<पी शैली ="मजकूर-संरेखित: न्याय्य;"> केरळमधील पावसाळ्याच्या अंदाजाच्या 8 दिवस आधी गाठला, तर पिवळा इशारा देण्यात आला असूनही दिल्लीने पाऊस पडला नाही. त्याच वेळी, कुल्लूमधील क्लाउडबर्स्ट आणि हिमाचल प्रदेशच्या धर्मशलामुळे विनाश झाला. या अपघातात जेव्हा दोन लोकांचा जीव गमावला, तेव्हा 9 लोक बेपत्ता आहेत आणि 2000 हून अधिक पर्यटक तिथे अडकले आहेत. अशा परिस्थितीत, जर हवामानाचा अचूक अंदाज आधीच सापडला असेल तर कदाचित इतके नुकसान झाले नसते. & Nbsp;
<पी शैली ="मजकूर-संरेखित: न्याय्य;"> आता हे देखील शक्य होईल, कारण आयआयटी दिल्लीच्या शास्त्रज्ञांनी एक नवीन कृत्रिम बुद्धिमत्ता (एआय) आधारित मॉडेल तयार केला आहे, जो 18 दिवस अगोदर पावसाळ्याचे आगमन सांगू शकतो. हे तंत्रज्ञान केवळ सध्याच्या हवामान अंदाज मॉडेलपेक्षा वेगवान नाही तर अधिक अचूक देखील आहे. याने ट्रान्सफॉर्मर न्यूरल नेटवर्क तंत्रज्ञानाचा वापर केला आहे, जो चॅटजीपीटी सारख्या आधुनिक प्रणालींमध्ये देखील वापरला जातो. या संशोधनात प्राध्यापक डॉ. संदीप सुकुमारन, प्राध्यापक हरिप्रसाद कोडमना आणि दोन पीएचडी संशोधक केएम अनिरुद आणि पंकज यांनी एकत्र काम केले आहे.
<पी शैली ="मजकूर-संरेखित: न्याय्य;"> एआय मॉडेल चांगले आहे?
<पी शैली ="मजकूर-संरेखित: न्याय्य;"> प्रोफेसर संदीप सुकुमारन म्हणाले की हे ट्रान्सफॉर्मर मॉडेल अत्यंत प्रगत आणि आधुनिक आहे. संशोधनादरम्यान, त्यांना आढळले की या मॉडेलमधील त्रुटी वाढ पारंपारिक मॉडेलपेक्षा खूपच कमी आहे. जेव्हा या मॉडेलची तुलना अमेरिका, ब्रिटन आणि इतर देशांच्या हवामान अंदाज मॉडेलशी केली गेली तेव्हा हे अधिक चांगले सिद्ध झाले. ते म्हणाले की पारंपारिक मॉडेल चालविण्यासाठी, मोठे सुपर कॉम्प्यूटर आणि जड संसाधने आवश्यक आहेत, तर नवीन एआय मॉडेल गेमिंग लॅपटॉपमध्ये वापरल्याप्रमाणे सामान्य जीपीयूसह कार्य करू शकते. यामुळे केवळ वेळ वाचणार नाही तर बर्‍याच सरकारी संसाधनांची बचत होईल. या प्रकल्पाला पृथ्वी विज्ञान मंत्रालय, भारत सरकार आणि संघ भारतीय हवामान विभाग (आयएमडी) बरोबर काम करीत आहे.
<पी शैली ="मजकूर-संरेखित: न्याय्य;"> डेटामधून बनविलेले 5 वर्षांचा डेटा
<पी शैली ="मजकूर-संरेखित: न्याय्य;"> पीएचडी स्कॉलर अनिरुद म्हणाले की त्यांनी गेल्या years वर्षांच्या हवामान डेटाचा अभ्यास करून एआय आधारित ट्रान्सफॉर्मर मॉडेलची तुलना पारंपारिक मॉडेलशी केली आहे. अमेरिका आणि ब्रिटनच्या विद्यमान मॉडेल्सशी तुलना केल्यास त्यांनी आलेखाद्वारे स्पष्ट केले की एआय मॉडेल केवळ अधिक अचूकच नाही तर ते वेळ आणि पैशाची बचत करते. पारंपारिक मॉडेल्स सुपर कॉम्प्यूटरच्या मदतीने अंदाज लावण्यास बराच काळ लागतात, तर नवीन एआय मॉडेल काही सेकंदात निकाल देऊ शकते.
<पी शैली ="मजकूर-संरेखित: न्याय्य;"> 40 चक्रीवादळावर देखील आयोजित केले
<पी शैली ="मजकूर-संरेखित: न्याय्य;"> पीएचडी स्कॉलर पंकज म्हणाले की, आपल्या संशोधनात त्यांनी चार वर्षांत 40 चक्रीवादळांची चौकशी केली. पारंपारिक मॉडेल्सने चक्रीवादळाची दिशा आणि स्थिती सुमारे 500 किमीच्या त्रिज्यामध्ये अंदाज लावली आहे, परंतु एआय मॉडेल हे अंतर मोठ्या प्रमाणात कमी करण्यात यशस्वी ठरले. पंकजच्या मते, पारंपारिक मॉडेल्स किंवा मशीन लर्निंग मॉडेल 4 दिवसांपूर्वी अंदाज लावण्यास सक्षम आहेत आणि त्याविरूद्धचा ट्रॅक अचूक नाही. त्याच वेळी, एआय मॉडेलच्या मदतीने ट्रॅकचा अचूक अंदाज शक्य झाला आहे. आयआयटी दिल्लीचे नवीन एआय आधारित मॉडेल देशातील हवामान अंदाजाच्या दिशेने क्रांतिकारक पाऊल मानले जात आहे. यासह, लोकांना वेळेवर हवामानाविषयी अचूक माहिती मिळेल. त्याच वेळी, सरकारची संसाधने देखील जतन केली जातील. भविष्यात अशी मॉडेल आपत्तीआधी चेतावणी देण्यास फार महत्वाची ठरू शकतात.
<पी शैली ="मजकूर-संरेखित: न्याय्य;"> हेही वाचा: <ए एचआरईएफ ="https://www.abplive.com/education/jobs/c- dac- रिक्रूटमेंट -2025-apply-for-for-se-sosts-salary- in-lakhs-check-gigibility-29687277"> सी-डीएसीमध्ये बम्पर भरती, अभियंता आणि फ्रेशर्ससाठी सुवर्ण संधी, अनुप्रयोग प्रक्रिया जाणून घ्या